هشدار! تجويز و تعيين دوز دارو به عهده پزشک می باشد و ماما سایت هيچگونه مسئوليتی در خصوص مصرف خود سرانه دارو ندارد
نام علمی دارو
[متوترکسات (ابترکس)-Methotrexate]
گروه دارویی
[داروهای ضد سرطان]
موارد مصرف ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
الف) تومور سلولهاي تروفوبلاست (كوريوكارسينوم، مول هيداتي فورم).
ب) لوسمي حاد لنفولاستك (ALL).
پ) لوسمي مننژي.
ت) پروفيلاكسي لوسمي مننژي.
ث) لنفوم بوركيت (مرحله I يا II).
ج) لنفوساركوم (مرحله II، لنفوم بدخيم).
چ) ميكرفونگوئيد (پيشرفته)
ح) پسوريازيس (شديد)
خ) آرتريت روماتوئيد (شديد، مقاوم به درمان).
د) درمان كمكي در استوساركوم.
ذ) كارسينوم سرو گردن.
توجه: موارد و مقدار مصرف ممكن است تغيير يابد. براي كسب اطلاعات جديد به منابع پزشكي جديد مراجعه شود.
مکانیسم اثر ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
اثر ضد نئوپلاسم: متوتركسات به طور محكم با دي هيدروفوليك اسيدردوكتاز (آنزيم اساسي در متابوليسم پورين) پيوند مييابد و در نتيجه ساخت پروتئين، RNA و DNA را مهار ميكند.
اثر ضد آرتريت روماتوئيد: ممكن است مربوط به اثرات دارو بر سيستم ايمني باشد.
اثر ضد پسوريازيس: در پسوريازيس، سرعت تكثير سلولهاي اپي تليال بيش از حالت عادي است. بافتهاي داراي سرعت تكثير زياد، به اثرات متوتركسات حساس ترند.
موارد منع مصرف ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
اختلال وضعيت خوني، كبدي يا كليوي (بدليل اثرات جانبي خوني)، بارداري (ممكن است اثرات سمي بر روي جنين داشته باشد).
موارد احتياط : واكسيناسيون در طول درمان با متوتركسات ممكن است بي اثر باشد. بدليل خطر عفونتهاي منتشر، واكسنهاي ويروس زنده بطور كلي در طي درمان با متوتركسات توصيه نميشود.
عوارض جانبی ابترکس (متوترکسات، Methotrexate)
اعصاب مركزي: التهاب پرده عنكبويته (ساعتها بعد از تزريق از راه غلاف طناب نخاعي)، مسموميت تحت حاد عصبي (ممكن است چند هفته بعد شروع شود) لكوآنسفالوپاتي نكروزان با از بين رفتن غلاف ميلين (چند سال بعد بروز ميكند).
پوست: تماس با نور خورشيد ممكن است ضايعات پسورياتيك را تشديد كند، بثورات پوستي، حساسيت به نور.
دستگاه گوارش: التهاب مخاطب دهان، اسهال (كه به التهاب خونريزي دهنده روده و سوراخ شدن روده منجر خواهد شد)، تهوع، استفراغ.
ادراري - تناسلي: نكروز لولههاي كليه.
خون: كاهش فعاليت مغز استخوان (به مقدار مصرف بستگي دارد)، لكوپني و ترومبوسيتوپني (روز هفتم به حداقل ميرسد)، كمخوني.
كبد: اختلال عملكرد كبد (كه به سيروز يا فيبروز كبدي منجر ميشود).
متابوليك: زيادي اسيد اوريك خون.
ساير عوارض: آلوپسي، انفيلتراسيون بينابيني ريوي، پوكي استخوان، (مصرف طولاني مدت در كودكان ممكن است موجب پوكي استخوان شود).
توجه: در صورت بروز اسهال يا التهاب الوسراتيو مخاط دهان، بايد مصرف دارو قطع شود.
تداخل دارویی ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
مصرف همزمان با پروبنسيد اثرات سمي و درماني متوتركسات را از طريق مهار ترشح متوتركسات در لولههاي كليه افزايش ميدهد. ساليسيلاتها اثر سمي و درماني متوتركسات را از همين طريق افزايش ميدهند. در صورت مصرف همزمان يان داروها، مقادير كمتر متوتركسات تجويز ميشود.
كلرامفنيكل، سولفوناميدها، ساليسيلاتها، سولفونيل اورهها، فني توئين و تتراسيكلين ممكن است با جابه جاكردن متوتركسات از پروتينهاي پلاسما، اثرات درماني و سمي متوتركسات را افزايش دهند و غلظت متوتركسات آزاد را بالا برند. در صورت امكان، از مصرف همزمان اين داروها بايد اجتناب شود.
تداخل دارو - غذا: هرغذايي ممكن است جذب متوتركسات را كند نموده و اوج غلظت پلاسمايي را كاهش دهد. در صورت امكان، دارو بايد با معده خالي مصرف شود.
مصرف ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate) در بارداری
FDA طبقه بندی: X.
مصرف ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate) در دوران شیردهی
متوتركسات در شير ترشح ميشود. بنابراين به دليل احتمال وجود عوارض جانبي وخيم، موتاژنيك و كارسينوژنيك بودن دارو براي شيرخوار، بايد شيردهي در دوران مصرف دارو قطع شود.
مقدار مصرف ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
برای اطلاع از مقدار و نحوه مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.
هشدارها در مورد ابترکس (متوترکسات، Methotrexate)
1- متوتركسات را ميتوان به صورت رقيق نشده و از راه تزريق وريدي يك باره مقادير زياد مصرف كرد.
2- براي انفوزيون وريدي ميتوان دارو را با محلول نمكي نرمال تا حجم بيشتري رقيق كرد.
3- محلولهاي بدون محافظ بايد طي 24 ساعت بعد از تهيه مصرف شوند.
4- براي تزريق از راه غلاف طناب نخاعي، فقط از محلولهاي بدون محافظ استفاده شود دارو ابتدا با محلول نمكي نرمال رقيق و سپس با محلول رينگر لاكتات رقيقتر ميشود، به طوري كه غلظت محلول نهايي mg/ml 1 شود.
5- تنظيم مقدار مصرف در عيب كار كبد يا كليه، كاهش فعاليت مغز استخوان، آپلازي مغز استخوان، لكوپني، ترومبوسيتوپني، يا كم خوني ممكن است لازم باشد.اين دارو در عفونت، زخم گوارشي، كوليت اولسراتيو و در بيماران بسيار جوان، سالخورده يا ناتوان بايد با احتياط تجويز شود.
6- در صورت بروز عوارض گوارشي مصرف دارو ممكن است قطع شود.
7- بثورات پوستي، قرمزي يا زخم در دهان يا عوارض ريوي ممكن است نشانگر بروز مشكلات وخيم باشند.
8- غلظت اسيد اوريك بايد پيگيري شود.
9- مقدار مصرف و دفع مايعات روزانه بيمار بايد پيگيري شود. بيمار بايد مقدار زياد مايع (3 -2 ليتر در روز) مصرف كند.
10- مصرف قرصهاي بيكربنات سديم از ته نشين شدن متوتركسات، به خصوص با مصرف مقادير زياد آن، جلوگيري ميكند.PH ادرار بالاتر از 6.5 نگهداشته شود.اگر غلظت نيتروژن اوره خون ( (BUN معادل mg/dl 30-20 يا غلظت كراتينين سرم معادل mg/dl 2-1.5 باشد بايد مقدار مصرف دارو كاهش يابد. اگر غلظت BUN بيش از mg/dl 30 يا غلظت كراتينين سرم بيش از mg/dl 2 باشد بايد مصرف دارو قطع شود.
11- بيمار بايد از نظر افزايش غلظت آسپارتات آمينو ترانسفراز، آلانين آمينو ترانسفراز و آلكالين فسفاتاز پيگيري شود زيرا ممكن است اين افزايش نشانگر اختلال عملكرد كبدي باشد.در صورت احتمال بلقوه تجمع مايع در فضاي سوم (Third Spacing) متوتراكسات نبايد مصرف شود.
12- بيمار بايد از نظر بروز خونريزي (به خصوص خونريزي گوارشي) و عفونت تحت مراقبت قرار گيرد.
13- درجه حرارت بدن هر روز اندازه گيري شود. بيمار بايد از نظر بروز سرفه، تنگي نفس و سيانوز تحت مراقبت قرار گيرد.
14- در صورت مصرف مقادير زياد متوتركسات (بيش از 100 ميلي گرم) مصرف لوكوورين ضروري است.
15- در صورت بروز ترومبوسيتوپني تزريقات عضلاني نبايد انجام شود.
نکات قابل توصیه در مورد ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
1- با وجود بروز تهوع و استفراغ مصرف دارو را ادامه دهيد. در صورت بروز استفراغ بلافاصله بعد از مصرف دارو فورا به پزشك اطلاع دهيد.
2- مصرف زياد مايعات دفع ادرار را افزايش داده، از مسموميت كليوي جلوگيري ميكند و موجب تسهيل دفع اسيد اوريك ميشود.
3- از مصرف فرآوردههاي حاوي الكل در طي درمان با متوتركسات خودداري كنيد.
4- از بارداري در طول درمان و بلافاصله بعد از آن خودداري كنيد. زيرا احتمال سقط جنين يا اختلالات مادرزادي در جنين وجود دارد.
5- از تماس زياد با آفتاب خودداري نماييد و در صورت تماس از پمادهاي محافظت كننده استفاده كنيد.
6- دهان خود را تميز نگه داريد تا از عفونت ثانوي حفره دهان جلوگيري شود.
7- بعد از خاتمه درمان رويش مو مجددا شروع خواهد شد.
8- از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداري كنيد.
9- بروز هر گونه خونريزي يا كبودي غيز معمول را فورا به پزشك اطلاع دهيد.
اَشکال دارویی ابترکس (متوترکسات ، Methotrexate)
Tablet: 2.5, 5mg
Injection: 2.5 mg/ml, 5 mg/ml, 10 mg/ml, 5ml, 25 mg/ml, 100 mg/ml (As Sodium) with and without preservative
Injection, Powder, Lyophilized: 5,50mg, 1g (As Sodium) with and without preservative
نام تجاری دارو
دارو درمان پارس-واردکننده تولید شده VIAL METHOTREXATE (EBEWE) 1000MG/10ML VIAL
دارو درمان پارس-واردکننده تولید شده VIAL METHOTREXATE SODIUM 1000MG/10ML VIAL
کاوش گستر دارو تولید شده VIAL EBETREX® 1000MG/10ML VIAL
کاوش گستر دارو تولید شده VIAL METHOTREXATE (MYLAN) 1000MG/10ML VIAL
كوبل دارو تولید شده VIAL EBETREX® 1000MG/10ML VIAL
كوبل دارو تولید شده VIAL METHOTREXATE (MYLAN) 1000MG/10ML VIAL
شركت سهامي دارويي كشور تولید شده TABLET METHOTREXATE SODIUM 2.5MG TAB
کاوش گستر دارو تولید شده TABLET EBETREX® 2.5MG TAB
كوبل دارو تولید شده TABLET EBETREX® 2.5MG TAB
كوبل دارو تولید شده TABLET METHOTREXATE (EBEWE) 2.5MG TAB
مدلينك تولید شده TABLET METHOTREXATE SODIUM 2.5MG TAB
مدلينك تولید شده TABLET TREXAN® 2.5MG TAB
دارو درمان پارس-واردکننده تولید شده AMPOULE METHOTREXATE-MYLAN® 50MG/2ML AMP
کاوش گستر دارو تولید شده AMPOULE METHOTREXATE-MYLAN® 50MG/2ML AMP
كوبل دارو تولید شده AMPOULE METHOTREXATE-MYLAN® 50MG/2ML AMP
کاوش گستر دارو تولید شده AMPOULE EBETREX® 50MG/5ML AMP
كوبل دارو تولید شده AMPOULE EBETREX® 50MG/5ML AMP
دارو درمان پارس-واردکننده تولید شده VIAL 11000METHOTREXATE (MYLAN) 5MG/2ML VIAL
دارو درمان پارس-واردکننده تولید شده VIAL METHOTREXATE SODIUM 5MG/2ML VIAL
گسترش بازرگاني دارو درمان پارس تولید شده VIAL METHOTREXATE SODIUM 5MG/2ML VIAL
دارو درمان پارس-واردکننده تولید شده AMPOULE METHOTREXATE SODIUM 5MG/ML AMP
کاوش گستر دارو تولید شده AMPOULE EBETREX® 5MG/1ML AMP
کاوش گستر دارو تولید شده AMPOULE METHOTREXATE (EBEWE) 5MG/ML AMP
كوبل دارو تولید شده AMPOULE EBETREX® 5MG/1ML AMP
كوبل دارو تولید شده AMPOULE METHOTREXATE (EBEWE) 5MG/ML AMP