آمپول روگام را در مادران گروه خون منفی ، در زمان بارداری تزریق می شود . خصوصا وقتی که که احتمال انتقال خون جنین به مادر مانند :حاملگیهای مولار، خونریزی سه ماهه دوم یا سوم ، مرگ جنین در داخل رحم در سه ماه دوم و سوم ، ترومای (ضربه ) شکمی ، کنده شدن جفت (دکلمان ) ، جفت سرراهی ، خارج کردن جفت با دست ، سقط و ....
گروه های خونی
چهار گروه خونی شناخته شده در انسان ها شامل گروه های خونی A ، B ، BA ، O می باشد .
هر فردی به طور طبیعی یکی از این چهار گروه خونی را دارد.بعدها پروتیئنی در گلبول قرمز برخی افراد کشف شد که اسم آن را " RH " گذاشتند.تقریبا 85 درصد افراد این پروتئین را در خون خود دارند که به آن ها RHمثبت می گویند. کسانی که این پروتیئن را در خون خود ندارند RH منفی نامیده می شوند .
چرا مثبت یا منفی بودن خون مهم است ؟
چون اگر خون دو نفر را که از دو نوع مختلف باشند را با هم ترکیب کنیم مخلوط خون ها منعقد مي شود. اگر هنگام انتقال خون از يک شخص به شخص ديگر چنين اتفاقي بيفتد، شخص گيرنده ممکن است جان خود را از دست بدهد. به همين سبب پزشکان بايد قبل از تزريق خون شخص ديگري به بيمار، از سازگار بودن خون دهنده و خون گيرنده مطمئن شوند.
گروه خونی O، به تمام گروه های خونی می تواند خون اهدا کند، اما فقط می تواند از گروه خونی O خون دریافت کند.
گروه خونی A، می تواند به گروه های AB و A خون اهدا کند و از گروه های خونی A و O خون دریافت کند.
گروه خونی B، می تواند به گروه های AB و B خون اهدا کند و از گروه های خونی B و O خون دریافت کند.
گروه خونی AB، تنها می تواند به گروه خونی AB خون اهدا کند، ولی از تمام گروه های خونی می تواند خون دریافت کند.
خانم باردار با گروه خون منفی:
یکی از آزمایشاتی که اوایل بارداری برای یک خانم باردار درخواست می شود، آزمایش گروه خون و RH است.اگر آزمایش نشان دهنده ی " ار هاش منفی" باشد باید آزمایش کومبس غیر مستقیم ( coombs indirect) انجام دهد.
اگر مادر و پدر هر دو داری گروه خونی منفی باشند جنین آن ها هم RH منفی خواهد شد و هیچ مشکلی برای مادر و جنین پیش نخواهد آمد.
اگر مادر دارای گروه خون RH منفي و پدر RH مثبت باشد جنين احتمال گروه خوني Rh مثبت خواهد داشت.در طی حاملگی خون مادر و جنین کاملا ازهم جدا است مواد غذایی و اکسیژن از طریق جفت مبادله می شوند و احتمال مخلوط شدن خون مادر و جنین بسیار کم می باشد اما ممکن هست در هنگام خون ریزی در طی دوران حاملگی ، در هنگام سقط ، حاملگی خارج از رحم ، در هنگام زایمان .....مقداری از خون جنین وارد بدن مادر شود.(که مسئله خطرناکی نیست ).
مخلوط شدن خون جنین و مادر چه مشکلاتی را برای مادر و جنین ایجاد میکند ؟
یکی از مواقعی که امکان ورود خون جنین به مادر هست در هنگام زایمان و خروج جفت می باشد. در طي زايمان نوزاد، مقدار اندكي از خون نوزاد از طريق جفت وارد جريان خون مادر ميشود و در نتيجه بدن مادر نسبت به خون Rh مثبت جنین واکنش نشان می دهد و شروع به توليد پادتنهايي بر ضد Rh مثبت خون جنین می كند. اين پادتنها پس از زايمان توليد ميشوند. بنابراين بچه اول اصولا دچار مشكلی نميشود ولی این پادتن ها در بدن مادر باقی می ماند و در بارداری های بعدی اين پادتنهای موجود در خون مادر با عبور از جفت گلبولهای قرمز جنين را تخريب می كنند. و باعث کم خونی نوزاد می شود كمخونی ناشی از اين پديده ممكن است آنقدر شديد باشد كه باعث مرگ جنين گردد. اگر جنين زنده بماند، پادتنها ميتوانند در طی روند زايمان به بدن نوزاد انتقال يافته و باعث ايجاد يرقان (زردی) در نوزاد شود.
آمپول روگام چیست ؟
برای جلوگیری از این مشکلات خانم های باردار با گروه خونی منفی آمپولی به نام تجاری روگام (Rhogam) را باید تزریق کنند این آمپول از تحریکشدن خون مادر علیه خون جنین جلوگیری میکند .لازم به ذکر است که روگام به مادرانی که هنوز نسبت به خون ارهاش منفی حساس نشده اند تزریق می گردد .در واقع نتیجه ازمایش کومبس غیر مستقیم نشان می دهد آیا مادر باردار نسبت به فاکتور Rh حساس شده یا نه ؟ یا به بیانی دیگر بدن مادر پادتن ضدRh تولید می کند یا خیر؟
نحوه تجویز روگام:
دستورالعمل کشوری برای تزریق آمپول روگام یک بار در هفته 28 حاملگی و بار دوم در 72 ساعت اول بعد از زایمان می باشد.
قبل از تزریق آمپول روگام حتما باید تست کومبس غیر مستقیم انجام شده باشد تست کومبس غیر مستقیم منفی نشان می دهد مادر آنتی بادی بر علیه گلبولهای قرمز نوزاد تولید نکرده است و در این صورت می توان تزریق را انجام داد اگر مادر باردار با گروه خونی منفی در طی 72 ساعت بعد از زایمان به هر علتی روگام را تزریق نکرد باشد بهتر است حتی تا 28 روز پس از زایمان تجویز شود.
نحوه تزریق آمپول روگام :
نحوه تزریق آمپول روگام به صورت عضلانی می باشد. دوز روگام 300 میکروگرمی است.اصولا مادر باردار 12 هفته بعد از هفته 28 که امپول روگام را تزریق کرد زایمان می کند (حدود هفته 40 ) اما اگر تا این زمان مادر باردار زایمان نکرد یک دوز دیگر از آمپول روگام را باید تزریق کند.
عوارض جانبی آمپول روگام :
عوارض احتمالی آمپول روگام ناراحتی در محل تزریق،تب، درد عضلانی و خوابآلودگی ازعوارض جانبی این دارو میباشد.
آمپول روگام را در موارد ی که احتمال انتقال خون جنین به مادر وجود دارد مانند :حاملگیهای مولار، خونریزی سه ماهه دوم یا سوم ، مرگ جنین در داخل رحم در سه ماه دوم و سوم ، ترومای (ضربه ) شکمی ، کنده شدن جفت (دکولمان ) ، جفت سرراهی ، خارج کردن جفت با دست ، سقط هم باید تزریق شود.
آیا در صورت سقط باید آمپول روگام تزریق شود؟
چنانچه سقط جنین در کمتر از 13 هفتگی حاملگی صورت گیرد یک دوز کوچک روگام که حاوی 50 میکرو گرم است کافی بوده و چنانچه سقط در بیش از 13 هفتگی حاملگی صورت گیرد باید یک دوز کامل که همان آمپول 300 میکروگرم می باشد تزریق شود. (اگر خونریزی شدید در این مواقع وجود داشته باشد یک دوز 300 میکروگرمی کافی نیست و از دوز بیشتر باید استفاده شود )
به صورت یک قانون کلی می توان بگوییم :هرگاه در مورد تجویز با عدم تجویز آمپول روگام شک داشته باشیم باید آن را تجویز کنیم امپول روگام حتی اگر مورد نیاز نباشد در صورت تزریق مشکلی ایجاد نمی کند اما در صورت ضرورت اگر تجویز نشود ممکن است عوافب شدیدی به دنبال داشته باشد .
.