در این مقاله در خصوص سه مشکل عمده زنان ورزشکار توضیح خواهم داد،که شامل اختلالات خوردنی،آمنوره و کاهش استخوان است. در این مقاله به دلایل آمنوره و تاثیر آن بر عملکرد ،افزایش خطر پوکی استخوان،وسواس درباره ی وزن که در نهایت به خوردن مختل شده منجر می شود می پردازیم.
مقدمه:
معمولا در اکثر دوره های ورزشی، بیش تر دنبال لاغرشدن و رسیدن به وزن بدنی خیلی کم هستیم . بسیاری از زنان ورزشکار برای رسیدن به این هدف،برنامه های تمرینی خیلی شدید و بیش از حد انجام می دهند و آن را با رژیم غذایی کم کالری ترکیب می کنند و آثار آن که شامل وسواس درباره وزن ، کم خونی فقر آهن و کاهش چگالی استخوان است، روی عملکرد زنان ورزشکار تاثیر خواهد گذاشت.
مشکل اول : اختلال خوردنی !
اختلال خوردنی یا خوردن مختل شده چیست؟
ورزشکاران زیادی به رژیم غذایی خود توجه دارند تا بتوانند عملکرد خود را افزایش دهند. اما بین توجه کردن به جزئیات و وسواس رفتار خوردنی مرز باریکی وجود دارد.
خوردن مختل شده یکی از عوامل خطر آمنوره یا از دست دادن دوره های قاعدگی است.این شرایط اغلب ریشه در کالری دریافتی خیلی کم،چربی و وزن بدن کم،حجم تمرین خیلی شدید و فشار روانی دارد.
خوردن مختل شده این گونه تعریف می شود: الگوی غیر طبیعی فکر کردن و رفتار کردن در مورد غذا.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند ترس شدیدی درباره اضافه وزن و چاق شدن دارند،علی رغم اینکه وزنشان طبیعی یا کمتر از حد طبیعی باشد.این افراد درباره غذ ا،وزن و شکل بدنی خود وسواس دارند و تلاش می کنند با محدود کردن غذای خود تا کمتر از 1200 کالری در روز وزن خود را کاهش دهند.
آیا احتمال ابتلا به خوردن مختل شده در ورزشکاران زن بیشتر است؟
در مقایسه با افراد ادی زنان ورزشکار بیشتر در معرض این آسیب هستند.
زنانی که در رشته هایی فعالیت می کنند که شکل بدن و لاغری مهم است مانند اسکیت نمایشی و ژیمناستیک احتمال بیشتری وجود دارد که به این اختلال مبتلا شوند.
اختلال خوردنی-ورزش های پر خطر
ورزش های خاص دوی استقامت و دوچرخه سواری،مسابقه اسب سواری
ورزش های هنری ژیماستیک،اسکیت نمایشی،باله،ایروبیک رقابتی،اندام پروری
ورزش های دارای طبقه وزنی قایقرانی سبک وزن،جودو،کاراته،لیفتیگ،اندام پروری
آثار خوردن مختل شده بر سلامت چیست؟
الگوی خوردن محدود و نامنظم،اغلب به مشکلات قاعدگی و باروری منجر می شود.بد عملکردی قاعدگی(چرخه قاعدگی نا منظم،از دست دادن دوره کامل قاعدگی و آمنوره)در مبتلایان به خوردن مختل شده شایع است.
خوردن مختل شده با کاهش چگالی مواد معدنی استخوان در ارتباط است.
مشکل دوم : بی نظمی پریود
ورزشکاران زن به احتمال زیاد به بد عملکردی قاعدگی مبتلا می شوند.بد عملکردی قاعدگی در میان زنان ورزشکار استقامتی یا هنری شیوع بیشتری دارد.
بد عملکردی قاعدگی در اثر تنها فعالیت ورزشی گسترش نمی یابد بلکه زمانی که درصد چربی بدن از حد معینی کمتر شود دوره های منظم قاعدگی متوقف می شود.
دخترانی که تمرین های شدید را پیش از بلوغ شروع می کنند در مقایسه با متوسط افراد،معمولا دوره قاعدکی آن ها در سن بالاتری شروع می شود.این شرایط ریشه در ترکیبی از فعالیت ورزشی پرحجم و مقادیر کم چربی بدن دارد.
آیا بد عملکردی قاعدگی بر عملکرد ورزشکار تاثیر می گذارد؟
بد عملکردی قاعدگی به کاهش استروژن منجر می شود که مقادیر کم استروژن به کاهش انعطاف پذیری لیگمانت ها منجر میشود که در اثر آن فرد بیشتر مستعد آسیب می شود.
مقادیر کم استروژن روند سازگاری استخوا ن با فعالیت ورزشی را کند می کند و شکستگی های کوچک خیلی بیشتر رخ می دهد و درمان آن کند تر می شود.
خبر خوب آن است که زمانی که ورزشکاران آمنوره رژیم غذایی خود را بهتر می کنند قاعدگی آن ها پس از حدود سه ماه به شکل طبیعی باز می گردد.
چگونه می توان بد عملکردی قاعدگی را درمان کرد؟
درمان باید بر بازگشت مجدد فرد به وزن طبیعی بدن،چربی بدن و کاهش یا تغییر برنامه تمرینی تمرکز کند.
مشکل سوم : آنمی(کم خونی)
این آنمی زمانی رخ می دهد که هموگلوبین و فریتین در خون از میزان طبیعی کمتر باشد.
آنمی ورزشی در اثر تمرین هوازی منظم ایجاد میشودکه سبب افزایش حجم پلاسما میشود و در اثر رقیق شدن سلول های قرمز خون مقدار هموگوبین و فریتین کم می شود.
دلیل آنمی کمبود آهن در زنان ورزشکار چیست؟
آنمی کمبود آهن احتمالا پیامد افزایش دفع خون وابسته به تمرین یا دریافت ناکافی از رژیم غذایی است.
علائم آنمی کمبود آهن کدام است؟
علائم اصلی عبارت است از خستگی،انواع سر درد،سرگیجه و نفس نفس زدن بیش از حد طبیعی هنگام فعالیت ورزشی.
مرجان نادرخانی/کارشناس تغذیه و رژیم درمانی/مربی بدنسازی/دانشجو کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزشی-تغذیه ورزش