تنگی نفس در بارداری

تنگی نفس در بارداری

اگر بارداری را تجربه کرده اید و یا تا به حال با یک زن باردار به پیاده روی رفته باشید متوجه میشوید که تنگی نفس یکی از عوارض شایع بارداری است و 75 درصد از زنانی که تا به حال احساس تنگی نفس نداشته اند، در طول بارداری دچار نفس تنگی می شوند. حتی گاهی زنان باردار بدون انجام فعالیت خاصی ممکن است دچار تنگی نفس شوند.این عارضه ممکن است باعث اختلال درکارهای روزمره و یا خواب شبانه خانم های باردار شود.گاهی این عارضه از سنین کم بارداری مثلا در سه ماهه اول و قبل از تغییرات بدنی واضح ،شروع میشود .اما در بعضی دیگر ممکن است تا سه ماهه سوم و بزرگ شدن شکم به تعویق بیفتد.حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که علت این مشکل چیست و برای مقابله با آن و یا کاهش آن چه کارهایی میشود انجام داد.حتی باید بدانید که این مشکل چه زمانی خطرناک است و نیاز به پیگیری دارد.برای یافتن جواب این سوالات ،خواندن این مطلب میتواند کمک کننده باشد.

چه عواملی باعث تنگی نفس در بارداری می شود؟

باز هم مثل همیشه هورمونها نقش مهمی را در بروز این مشکل بازی میکنند.بدن زن باردار برای هماهنگ شدن با شرایط جدید بدنی و هم چنین شرایط لازم برای رشد جنین دچار تغییراتی میشود.این تغییرات به همراه وجود هورمون ها در سطح بسیار بالا در بدن میتوانند مشکلاتی مانند تنگی نفس را برای مادر ایجاد کنند.در هر دوره از بارداری ممکن است نقش یکی از این عوامل پررنگ تر باشد که در ادامه به آنها می پردازیم.

سه ماهه اول
– قفسه ی سینه جهت افزایش ظرفیت ریه بازتر می شود و به سمت بالا و بیرون حرکت می کند.

– هورمون پروژسترون  در تنگی نفس نقش مهمی دارد. این هورمون باعث می شود بدن اکسیژن بیشتری را وارد جریان خون کند و در نتیجه باعث افزایش ظرفیت ریه می شود. بنابراین بدن باید تلاش بسیار زیادی جهت خروج میزان اضافی دی اکسید کربن کند.

– با اینکه تعداد تنفس مانند دوره ی پیش از بارداری است، اما عمیق تر نفس می کشید و این امر موجب احساس نفس تنگی می شود.

– همچنین، در اوایل بارداری، حجم خون تا حدود 50 درصد افزایش می یابد، به همین دلیل قلب بیشتر از قبل کار می کند. این وضعیت باعث تنفس بیشتر حتی در زمانی که در حال استراحت هستید، می شود.

سه ماهه دوم
– هورمون های بارداری مانند سه ماهه اول به بدن امکان دریافت اکسیژن بیشتری می دهند، بنابراین باعث تحریک مغز جهت افزایش تعداد و عمق تنفس می گردد.

– هورمون ها همچنین موجب تورم مویرگ ها در دستگاه تنفسی شده که باعث می شود احساس کنید به سختی نفس می کشید.

سه ماهه سوم
–حالا جنین رشد کرده و رحم بزرگتر شده است.رحم بزرگ جای بیشتری میخواهد پس به عضله ای که زیر قفسه سینه قرار دارد یعنی دیافراگم فشار می آورد و میزان فضای ریه ها را محدود میکند در نتیجه باز شدن ریه ها کمی دشوارتر از قبل می شود و این وضعیت باعث سریع تر نفس کشیدن خواهد شد.

– در طول سه ماهه آخر بارداری احساس نفس تنگی خواهید کرد به خصوص هنگامی که موقعیت جنین در بدن بالا باشد یا مایع آمنیوتیک بیش از حد نرمال وجود داشته باشد.

چه زمانی باید تنگی نفس را جدی گرفت و به پزشک مراجعه کرد؟

با توجه به دلایلی که در بالا گفته شد مثل تغییرات بدن، میتوان گفت که تنگی نفس یک عارضه طبیعی است و نباید نگران آن شد.خصوصا در سه ماهه اول و سه ماهه سوم بارداری که شدیدتر میشود.اما گاهی ممکن است این تنگی نفس همراه با علایم دیگری باشد که نیاز به پیگیری دارند و ممکن است نشان دهنده وجود مشکلی در بدن مادر باشد.این شرایط عبارتند از:

کم خونی:

 تنگی نفس میتواند یکی از علایم  کم خونی در بدن باشد.اگر دچار فقر آهن باشید، گلبول قرمز خونتان کم است .همان طور که میدانید ،گلبول های  قرمز خون اکسیژن را از ریه ها به سایر نواحی بدن حمل می کنند و دی اکسید کربن را از بدن به ریه ها باز می گردانند پس در صورت کاهش این انتقال دهنده های اکسیژن در خونتان، بدن باید به سختی برای تامین اکسیژن شما و فرزندتان تلاش کند.

آسم:

آسم می تواند دلیل دیگری برای تنگی نفس باشد و در صورتی که مشکل تنفسیتان به دلیل این بیماری باشد باید به پزشک مراجعه نمایید.

مشکلات قلبی یا ریوی:

اگر تنگی نفس همراه با سوزش قلب، تپش قلب یا سردی انگشتان دست و پا باشد می تواند نشان دهنده ی یک مشکل جدی قلبی یا ریوی باشد. در این صورت باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

احساس نفس تنگی در دوران بارداری امری طبیعی است. اما در صورت تجربه‌ی هر یک از علائم زیر باید بلافاصله توسط پزشک معاینه شوید.

تنگی نفس شدید همراه با تنفس سریع، درد قفسه سینه یا ضربان قلب سریع
درد شدید در قفسه سینه در هنگام نفس عمیق کشیدن
اثر خفیفی از رنگ مایل به آبی در لب‌ها و نوک انگشتان
سرگیجه بلافاصله پس از انجام هر گونه فعالیت
مشکل جدی در تنفس در هنگام دراز کشیدن یا در طول شب
سرفه مداوم همراه با تب یا خلط خونی
احساس خستگی به دلیل کم خونی
مشکلات تنفسی در نتیجه‌ی آسم یا پنومونی (سینه پهلو)

چگونه می توان تنگی نفس در دوران بارداری را تسکین داد؟
1.تمرین وضعیت قرارگیری مناسب بدن
– وضعیت صحیح قرارگیری بدن باعث تسکین تنگی نفس می شود. در حالت نشسته قفسه ی سینه ی خود را بالا گرفته و شانه هایتان را عقب ببرید. این حالت فضای کافی برای باز شدن ریه ها را فراهم می کند.

– در حالت خوابیده با استفاده از چند بالش بدن خود را بالا نگه دارید تا باز شدن فضای حفره شکمی باعث تسکین تنگی نفس شما شود.

– همچنین اگر به پهلو خوابیده اید از یک بالش اضافه برای بالا بردن سرتان استفاده کنید.

 با انجام حرکت مناسب صاف ایستادن و بلند کردن سر و شانه‌های به عقب داده شده می‌توانید احساس نفس تنگی در بارداری را کمتر کنید.

تصور کنید روی یک خط عمودی ایستاده‌اید و جناغ سینه خود را صاف نگه دارید و آرام نفس بکشید.

2.وضعیت خود را تغییر دهید

اگر قرار گرفتن در یک حالت برای مدت طولانی باعث احساس نفس تنگی می شود بهتر است برای تنفس راحت وضعیت خود را تغییر دهید. ممکن است بهتر باشد بایستید تا فشار بر روی دیافراگم کم شود و یا در برخی زنان دراز کشیدن وضعیت را تشدید میکند و آنها میتوانند با نشستن با گذاشتن چندین بالشت زیر سر به تنفس بهتر خود کمک کنند.

3.آرام باشید

هنگامی که احساس می کنید نفستان بند آمده استراحت کنید. کاری که انجام می دهید را متوقف کنید و چند نفس عمیق بکشید تا زمانی که احساس بهتری کنید. حدود 20 دقیقه استراحت کنید و مجدداً فعالیت خود را از سر بگیرید.

4.تمرینات تنفسی انجام دهید
تمرینات تنفسی به افزایش ظرفیت ریه کمک کرده و امکان تنفس بهتری را از سینه فراهم می کند (زیرا تنفس شکمی به دلیل گسترش رحم دشوار است).

می‌توانید از طریق روش زیر تنفس خود را بهبود بخشید

- بایستید تا فشار کمتری برروی پرده دیافراگم وارد آید.

- دست‌هایتان را به سمت بالا و پهلوها بکشید و همزمان با دم عمیق هوا را به درون شش‌ها بکشید.

- وقتی دست‌ها را به سمت پشت می‌کشید خیلی آرام هوا را از ریه‌ها خارج کنید و به بیرون بدمید (بازدم)

- هنگام دم سر را به بالا و هنگام عمل بازدم سر را کمی پایین‌تر ببرید.

5.ورزش
عدم تناسب اندام  می تواند تنگی نفس را افزایش دهد، بنابراین برخی ورزش های سبک را تمرین کنید.

– تمرینات ایروبیک در اوایل بارداری می تواند تنفس را بهبود بخشد و نبض را کنترل کند. حتما قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید.

– اگر هیچگونه فعالیتی را شروع نکرده اید اکنون زمان مناسبی برای شروع یوگا است. حرکات کششی یوگا امکان تنفس مناسب را فراهم می کنند.

– پیاده روی سریع و شنا نیز باعث افزایش توانایی تنفس عمیق و حفظ تناسب اندام می شود.

 *به نشانه های بدن خود توجه کنید و در هیچ ورزشی افراط نکنید*

6.به اندازه کافی آب بنوشید
تنگی نفس یکی از علائم شایع کم شدن آب بدن است. آب کافی بنوشید و از نوشیدنی هایی همچون قهوه، چای و  نوشابه  و الکل پرهیز کنید. این نوشیدنی ها می توانند تنگی نفس را بدتر کنند.

7. غذای سالم بخورید
شما باید وزن خود را در دوران بارداری کنترل کنید. درست از زمانی که برای باردار شدن  برنامه ریزی می کنید سعی کنید وزن و تناسب اندام ایده آل خود را حفظ نمایید. مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل از تنگی نفس جلوگیری می کند. یک رژیم غذایی مناسب باعث متناسب ماندن وزن شده و تنفس را آسان می کند.

هشدارها
۱- اگر مادر بارداری علاوه بر تنگی نفس با علایم دیگری مانند تپش قلب، نبض بالا، احساس گیجی و منگی، درد قفسه سینه، کبودشدگی اطراف لب‌ ها و انگشتان دست و پا، سرفه‌ های شدید، سرفه‌ های خونی، تب و لرز و آسم روبرو شد، حتما باید به پزشک متخصص خود بگوید تا سریعا اقدامات پزشکی برای وی انجام بگیرد.

۲- اگر مادر بارداری به طور ناگهانی دچار تنگی نفس می‌ شود و تا مدتی بهبود پیدا نمی‌ کند (بدون هیچ دلیلی و ناگهانی شروع می‌ شود) باید پزشک خود را در جریان قرار دهد.

۳- اگر فردی هستید که از قبل مشکلات تنفسی داشته‌ اید و یا به آسم مبتلا بوده‌ اید و اکنون باردار شده‌ اید، باید این بیماری خود را به پزشک اطلاع دهید تا راهکارهای درمانی برای شما در نظر گرفته شود.

۴- اگر خانم بارداری سیگار می‌ کشد و یا از قلیان استفاده می کند و تنگی نفس دارد، باید هر چه سریع ‌تر آنها را ترک کند.

۵- به مادران بارداری که سابقه و زمینه بیماری های تنفسی دارند توصیه می شود از رفت و آمد در هوای آلوده به خصوص در فصل زمستان که وارونگی هوا رخ می دهد ، جدا خودداری کنند.

۶- تنگی نفس در بارداری می‌ تواند بدون هیچ علت مهمی رخ بدهد، اما از سوی دیگر می‌تواند به علت مشکلاتی ایجاد شود. با توجه به کاهش ظرفیت دفاعی بدن، این احتمال وجود دارد که در طول بارداری عفونت تنفسی و ریوی رخ دهد که علائمی مانند سرفه، خلط، تب و لرز و تنگی نفس را به دنبال دارد.پس با ظهور این علایم سریع به پزشک مراجعه کنید.