آمفوتريسين بي-Amphotericin B

موارد مصرف آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

الف) عفونتهاي سيستميك قارچي (بالقوه كشنده) ناشي از ارگانيسمهاي حساس، آندوكارديت قارچي، سپتي‌ سمي قارچي
ب) عفونت‌هاي مهاجم منتشر كانديدا
پ) كوكسيدوئيدوميكوز
ت) كريپتوكوكوز
ث) مننژيت كريپتوكوكي در بيماران مبتلا به ويروس HIV
ج) پاراكوكسيديوئيدوميكوز
چ) درمان تجربي عفونت‌هاي قارچي احتمالي در بيماران نوتروپنيك تب‌دار شامل بيماران سرطاني و پيوند مغز استخوان
ح) ليشمانياز پوستي ـ مخاطي
خ) ليشمانياز احشايي

مکانیسم اثر آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

اثر ضد قارچ: آمفوتريسين B بر حسب مقدار آن در مايعات بدن و حساسيت قارچها اثر متوقف كننده رشد قارچ يا قارچ‌كش دارد. اين دارو با پيوند به استرولهاي غشاي سلول قارچ و افزايش نفوذپذيري اين غشا سبب نشت عناصر داخل سلولي مي‌شود. همچنين، اين دارو ممكن است با بعضي از غشاهاي سلولي انسان كه حاوي استرول هستند، تداخل داشته باشد.
طيف اثر اين دارو عبارت است از هيستوپلاسماكپسولاتوم، كوكسيديوئيدس ايميتس، بلاستوميسس درماتيديس، كريپتوكوكوس نئوفورمانس، گونه‌هاي كانديدا، آسپرژيلوس فوميگاتوس، گونه‌هاي موكور، گونه‌هاي رزوپوس، گونه‌هاي آبسيديا، گونه‌هاي آنتوموفتورا، گونه‌هاي باسيديوبولوس، پاراكوكسيديوئيدس برازيلنسيس، اسپروتريكس شنكييي و گونه‌هاي رودوتورولا.

موارد منع مصرف آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

حساسيت مفرط به دارو (مگر آنكه درمان ديگري مؤثر نباشد).

موارد احتياط: در بيماران دچار نارسايي كليوي با احتياط مصرف شود.

عوارض جانبی آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

اعصاب مرکزي: سردرد، نوروپاتي محيطي. احساس درد در اعصاب محيطي، پارستزي (در تزريق اينتراتكال)، تب، بدحالي، تشنج، درد ژنراليزه.
قلبي ـ عروقي: افت فشارخون، آريتمي، آسيستول، فلاشينگ، هايپرتانسيون، فلبيت، ترومبوفلبيت.
دستگاه گوارش: بي‌اشتهايي،‌ كاهش وزن بدن، تهوع، استفراغ، سوءهاضمه، اسهال، كرامپ قسمت فوقاني شكم، گاستروانتريت خونريزي دهنده، ملنا.
ادراري ـ تناسلي: عملكرد غيرطبيعي كليوي همراه با هايپوكالمي، ازتمي، ترشح ادرار رقيق (hyposthenuria)، اسيدوز توبولي، رسوب فسفات كلسيم در نفرونها. اختلال دايمي عملكرد كليه‌ها، آنوري و اوليگوري (با مصرف مقدار زياد دارو)، نفروكلسينوز.
خوني: آنمي نورموكروم نورموسيتر، آگرانولوسيتوز، ائوزينوفيلي، لكوسيتوز، لكوپني، ترومبوسيتوپني.
EENT: دوبيني، تاري‌ديد، كاهش شنوايي، وز وز گوش، سرگيجه.
كبدي: نارسايي حاد كبد، هپاتيت، يرقان.
متابوليك: هايپوكالمي، هايپومنيزيمي، كاهش وزن.
تنفسي: برونكواسپاسم، تنگي نفس، تاكي‌پنه، خس‌خس.
پوست: سوزش، احساس گزش، تحريك، آسيب بافتي همراه با نشت دارو از رگ به بافتهاي اطراف، ترومبوفلبيت، احساس درد در محل تزريق، خارش، راش ماكولوپاپولر.
ساير عوارض: درد مفصلي، درد عضلاني، ضعف عضلاني ناشي از هايپوكالمي، تب، لرز، واكنش‌هاي آنافيلاكسي، احساس كسالت، احساس درد عمومي.

تداخل دارویی آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

در حد امكان بايد از مصرف همزمان با آمينوگليكوزيدها، سيس‌پلاتين، پنتاميدين و ديگر داروهاي نفروتوكسيك خودداري شود، زيرا اثرات سمي اين داروها براي كليه افزايش مي‌يابد.
از آنجا كه آمفوتريسين B موجب بروز هايپوكالمي مي‌شود، مصرف همزمان آن با ديگوكسين خطر بروز مسموميت با گليكوزيدهاي ديژيتال را افزايش مي‌دهد.
در صورت مصرف همزمان با گلوكوكورتيكوئيدها، به دليل كاهش شديد پتاسيم خون، غلظت الكتروليت‌هاي سرم و عملكرد قلب بايد به دقت پيگيري شود.
هايپوكالمي ناشي از مصرف آمفوتريسين B ممكن است اثرات شل كننده‌هاي عضلات اسكلتي را تشديد كند.
اين دارو احتمالاً با افزايش نفوذپذيري غشاي سلولي، اثرات فلوسيتوزين و ديگر آنتي‌بيوتيك‌ها را افزايش مي‌دهد.
زيدوودين ممكن است اثرات نفروتوكسيك و ميلوتوكسيك را افزايش دهد، عمكرد كليه و خون پيگيري شود.
كلوتريمازول، فلوكونازول، ايتراكونازول، كتوكونازول و ميكونازول مي‌توانند مانع اثربخشي آمفوتريسين B شوند.
كورتيكوستروئيدها و كورتيكوتروپين در مصرف همزمان با آمفوتريسين B، مي‌توانند منجر به ايجاد اختلالات الكتروليتي شده و لازم است بيمار از نظر الكتروليت‌ها و عملكرد قلب مانيتور گردد.

مصرف آمفوتريسين بي (Amphotericin B) در بارداری

FDAطبقه بندی: B.  بي‌خطر بودن مصرف دارو در بارداري اثبات نشده است، ولي اين دارو بدون عوارض جانبي مشخص بر روي جنين، در دوران بارداري مورد استفاده قرار گرفته است.

 مصرف آمفوتريسين بي (Amphotericin B) در دوران شیردهی

بي‌ضرري مصرف دارو در زنان شيرده ثابت نشده است.

مقدار مصرف آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

برای اطلاع از مقدار و نحوه مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

هشدارها در مورد آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

توجه: روش آماده‌سازي آمفوتريسين B توليد هركارخانه، تنها براي آن محصول قابل استفاده است.
1- در بيماراني كه ضعف ايمني ندارند، قبل از شروع درمان با آمفوتريسين B، آزمونهاي مربوط به حساسيت، بافت‌شناسي و كشتها بايد كامل شده و تشخيص بيماري تأييد شود.
2- محلول قابل انفوزيون، طبق دستور كارخانه سازنده و با رعايت شرايط آسپتيك آماده مي‌گردد. براي تهيه محلول تزريقي، 10 ميلي‌ليتر آب استريل به هر ويال اضافه مي‌شود. براي جلوگيري از رسوب، از محلولهاي حاوي سديم كلرايد، الكتروليت‌هاي ديگر، يا مواد باكتريوستاتيك (مانند بنزيل الكل) نبايد استفاده كرد.
3- براي انفوزيون وريدي، بايد از صافي‌هايي كه قطر متوسط منافذ آن از يك ميكرون بيشتر باشد، استفاده كرد.
4- انفوزيون بايد آهسته صورت گيرد. انفوزيون سريع ممكن است موجب كلاپس قلبي ـ عروقي شود.
5- آنتي‌بيوتيك‌ها را نبايد با انفوزيون آمفوتريسين B مخلوط كرد. به نظر مي‌رسد محلول تزريق وريدي اين دارو با مقدار كمي از هپارين سديم، هيدروكورتيزون سديم سوكسينات و متيل پردنيزولون سديم سوكسينات سازگار است.
6- براي تزريق وريد‌هاي انتهايي انتخاب شوند. محل تزريق از نظر بروز ناراحتي يا ترومبوز بررسي شود. در صورت بروز ترومبوز، درمان يك روز در ميان در نظر گرفته شود.
7- حداقل تا چهار ساعت بعد از شروع انفوزيون وريدي، علائم حياتي هر 30 دقيقه پيگيري شود. تب ممكن است طي 2-1 ساعت بروز كند، ولي طي چهار ساعت بعد از قطع مصرف دارو متوقف خواهد شد.
8- ميزان مصرف و دفع مايعات و همچنين تغيير حجم و رنگ ادرار پيگيري شود. آسيب كليوي در صورت قطع مصرف دارو هنگام بروز اولين علائم اختلال عملكرد كليه ممكن است برگشت‌پذير باشد.
9- غلظت‌هاي پتاسيم و منيزيم به دقت پيگيري شود. غلظت‌هاي كلسيم و منيزيم دو بار در هفته اندازه‌گيري گردد. آزمون‌هاي عملكرد كليه و كبد و همچنين شمارش سلولهاي خون به طور منظم انجام شود (اغلب 2 بار در هفته).
10- شدت بعضي از عوارض جانبي را مي‌توان با تجويز آسپيرين، استامينوفن، آنتي‌هيستامين‌ها، ضداستفراغ‌ها، مپريدين، و يا دوزهاي اندكي از كورتيكواستروئيدها؛ اضافه كردن بافر فسفات به محلول؛ و همچنين با مصرف يك روز در ميان دارو كاهش داد. در صورت بروز واكنش‌هاي شديد بايد مصرف دارو تا مدتي قطع گردد.
11- دارو را بايد در دماي اطاق نگهداري كرد. محلول در دماي اتاق و روشنايي فضاي داخلي به مدت 24 ساعت و در يخچال به مدت يك هفته پايدار است.
12- از محلول‌هاي آماده تزريق حاوي رسوبات يا ساير ذرات خارجي نبايد استفاده كرد. شكل خشك دارو در دماي 8-2 درجه سانتي‌گراد نگهداري مي‌شود. از قرار دادن دارو در معرض نور خودداري شود.

نکات قابل توصیه در مورد آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

1- علائم و نشانه‌هاي حساسيت مفرط و ساير عوارض جانبي، مخصوصاً عوارض جانبي ناشي از تزريق وريدي، را بياموزيد. ممكن است تب و لرز شديد بروز كند، كه در ابتداي شروع درمان، اين علائم كاملاً شديد خواهند بود. اين نشانه‌ها معمولاً با مصرف مكرر كاهش مي‌يابد.
2- درمان با اين دارو ممكن است چند ماه طول بكشد. براي جلوگيري از گسترش ضايعات و عود آنها، بهداشت فردي را رعايت كنيد.
3- درمان بايد به مدت كافي ادامه يابد.
4- رژيم دارويي را رعايت كرده و جهت انجام پيگيري‌هاي مكرر، به موقع مراجعه شود.

اَشکال دارویی آمفوتريسين بي (Amphotericin B)

Injection, Powder, Lyophilized : 50mg

نام تجاری دارو

Photericin B

جهان بهبود     تولید شده                             VIAL               FUNGIZONE® 50MG VIAL
کيميا آرا هرم     تولید شده     INJECTION     PHOTERICIN B® 50MG POWDER FOR INJ