سیتارابین-Cytarabine

موارد مصرف سیتارابین (Cytarabine)

توجه: موارد و مقدار مصرف اين دارو ممكن است تغيير يابد. براي اطلاع از موارد و مقادير مصرف جديد به منابع پزشكي مراجعه شود.
الف) درمان لوسمي ميلوسيتيك حاد و ساير لوسمي‌هاي حاد ديگر.
ب) مننژيت لنفوماتوز (سيتارابين ليپوزومال)

مکانیسم اثر سیتارابین (Cytarabine)

اثر ضد نئوپلاسم: سيتارابين بعد از تبديل به متابوليت‌هاي فعال آن در درون سلول، به عنوان مهار كننده رقابتي آنزيم پلي‌مراز DNA، ساخت طبيعي DNA را مختل مي‌كند.

موارد منع مصرف سیتارابین (Cytarabine)

 در سابقه حساسيت مفرط به اين دارو، مصرف آن ممنوع مي‌باشد. فرم ليپوزومال دارو، در بيماران مبتلا به عفونت فعال مننژ منع مصرف دارد. بايستي در بيماران مبتلا به نقص عملكرد كليه با احتياط مصرف شود.

عوارض جانبی سیتارابین (Cytarabine)

عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: مسموميت عصبي، نوروپاتي محيطي و نوريت (با مصرف مقادير زياد)، سردرد، سرگيجه، تب.
پوست: راش پوستي، ريزش مو، خارش.
چشم: التهاب ملتحمه.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، اسهال، اشكال در بلع، درد شكمي، زخم مقعد، بي‌اشتهايي، نواحي قرمز رنگ در محل اتصال لبها و به دنبال آن زخمهاي دهاني به فاصله 10-5 روز. تزريق سريع وريدي مقدار زياد دارو ممكن است موجب احساس استفراغ ناگهاني شود.
خون: لكوپني (پايين‌ترين حد 9-7 روز پس از قطع مصرف دارو و پايين‌ترين حد ثانويه (و شديدتر) 24-15 روز بعد از قطع دارو بروز مي‌كند)، ترومبوسيتوپني، رتيكولوسيتوپني (كمترين تعداد پلاكت بين روزهاي 12 و 15 بروز مي‌كند)، مگالوبلاستوز، كاهش فعاليت مغز استخوان (به مقدار مصرف دارو بستگي دارد).
كبدي: مسموميت كبدي (معمولاً خفيف و قابل برگشت است)، يرقان.
متابوليك: هايپراوريسمي.
ساير عوارض: سندرم شبه آنفلوآنزا، عفونت، آنافيلاكسي، ادم، ترومبوفلبيت، نارسايي كليوي، دردهاي عضلاني ـ اسكلتي.

تداخل دارویی سیتارابین (Cytarabine)

در صورت مصرف همزمان، سيتارابين جذب سلولي متوتركسات راكاهش مي‌دهد و اثربخشي آن را كم مي‌كند. بايد از استفاده همزمان آنها پرهيز شود.
سيتارابين ممكن است فعاليت جنتامايسين در مقابل كلبسيلاپنومونيه را خنثي كند. در صورت عدم پاسخ مناسب بيمار، بايد از آنتي‌بيوتيك ديگري استفاده شود.
صدمه گذرا به دستگاه گوارش به وسيله سيتارابين، ممكن است جذب خوراكي ديگوكسين را حتي چندين روز پس از قطع شيمي‌درماني مختل كند. بهتر است در صورت مصرف همزمان سطح سرمي و اثرات ديگوكسين مورد ارزيابي قرار گيرد.

مصرف سیتارابین (Cytarabine) در بارداری

FDA طبقه بندی: D. بايستي از باردار شدن حين درمان با اين دارو پرهيز شود، چون خطر آسيب به جنين وجود دارد.

مصرف سیتارابین (Cytarabine) در دوران شیردهی

مقدار مصرف سیتارابین (Cytarabine)

برای اطلاع از مقدار و نحوه مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

هشدارها در مورد سیتارابین (Cytarabine)

1- جهت تهيه محلول براي تزريق وريدي يا زيرجلدي به ويال 100 ميلي‌گرمي ml 5 آب قابل تزريق باكتريوستاتيك ( mg/ml 20) و به ويال 500 ميلي‌گرمي ml 10 آب تزريقي باكتريوستاتيك ( mg/ml 50) اضافه گردد.
2- براي انفوزيون مداوم وريدي، مي‌توان دارو را با محلول دكستروز پنج درصد يا محلول نرمال‌سالين رقيق كرد.
3- براي تهيه محلول به منظور تزريق از راه غلاف طناب نخاعي، بايد مقدار 15-5 ميلي‌ليتر از محلول رينگر لاكتات، محلول اليوت (Elliot's B) B، يا محلول نرمال‌سالين بدون مادة محافظ را به ويال 100 ميلي‌گرمي اضافه كرد. دارو بعد از برداشت حجمي معادل از مايع مغزي ـ نخاعي تزريق مي‌شود.
4- براي تزريق دارو از راه اينتراتكال نبايد آن را با رقيق كننده‌هاي باكتريوستاتيك تهيه كرد، زيرا ماده محافظ (بنزيل الكل) ميزان بروز مسموميت نورولوژيك را افزايش مي‌دهد. براي تهيه محلول تزريقي دارو، بايستي آن را با CSF خود بيمار يا محلول نرمال‌سالين بدون پرزرواتيو مخلوط نموده و بلافاصله مصرف كرد.
5- محلولهاي تهيه شده جهت تزريق تا 48 ساعت در دماي اتاق پايدار هستند. محلولهاي كدر بايد دور ريخته شوند.
6- در صورت بروز ترومبوسيتوپني، لكوپني، بيماري كبدي يا كليوي، و بعد از پرتو درماني يا شيمي درماني، مقدار مصرف دارو نياز به تنظيم دارد.
7- بيمار بايد از نظر بروز علائم عفونت (سرفه، تب، گلودرد) تحت نظر بوده و تعداد كامل سلولهاي خوني اندازه‌گيري شود.
8- مراقبت دقيق از دهان مي‌تواند از بروز عوارض جانبي در دهان جلوگيري كند.
9- شيوع تهوع و استفراغ در صورت تزريق سريع وريدي مقدار زياد اين دارو بيشتر است. اين عوارض با انفوزيون شيوع كمتري دارند. براي كاهش تهوع، قبل از مصرف اين دارو، بايد داروهاي ضد استفراغ تجويز كرد.
10- ميزان مصرف و دفع مايعات پيگيري شود. بيمار مايعات زياد بنوشد و در صورت نياز، آلوپورينول مصرف كند تا از نفروپاتي ناشي از اسيداوريك در درمان لوسمي جلوگيري شود. غلظت اسيداوريك و ديگوكسين سرمي اندازه‌گيري شود.
11- عملكرد كبد بايد پيگيري گردد.
12- در صورت مصرف مقادير زياد دارو، بايد وضعيت بيمار از نظر اختلال عملكرد مخچه بررسي شود.
13- براي جلوگيري از بروز كراتيت ناشي از مصرف دارو، بايد براي بيمار قطره‌هاي چشمي استروئيدي (دگزامتازون) تجويز كرد.
14- براي جلوگيري از خونريزي، بايد از تزريق عضلاني داروها در بيماران مبتلا به كاهش شديد تعداد پلاكتها (ترومبوسيتوپني) خودداري كرد.
15- براي جلوگيري از نوروپاتي، مي‌توان مكملهاي پيريدوكسين مصرف كرد. با اين وجود، مصرف پيريدوكسين به عنوان پيشگيري، مانع مسموميت عصبي ناشي از سيتارابين نمي‌شود.
16- مصرف سيتارابين از راه اينتراتكال و تزريق وريدي به فاصله چند روز از هم، خطر مسموميت طناب نخاعي را افزايش مي‌دهد.
17- بايستي ويال‌هاي سيتارابين ليپوزومال در يخچال نگهداري شود و از يخ‌زدگي و به‌هم زدن شديد دارو اجتناب گردد.
18- سندرم سيتارابين، مي‌تواند 6 تا 12 ساعت پس از تجويز دارو رخ دهد كه به شكل تب، درد عضلاني، درد استخوان، درد قفسه سينه، راش‌هاي ماكولوپاپولر، التهاب ملتحمه و بدحالي بروز مي‌كند. جهت درمان اين سندرم از كورتيكوستروئيدها استفاده مي‌شود كه همواره همراه سيتارابين بكار برده مي‌شوند.
19- ذرات سيتارابين ليپوزومال، از لحاظ اندازه و شكل ظاهري به WBCها شباهت دارند، لذا در تفسير آناليز CSF بايستي به اين مطلب توجه نمود.

نکات قابل توصیه در مورد سیتارابین (Cytarabine)

1- مايعات زياد بنوشيد تا افزايش حجم ادرار دفع اسيداوريك را تسهيل كند.
2- از تماس با كساني كه مبتلا به عفونت هستند، خودداري كنيد. و در صورت بروز علائم عفونت يا خونريزي غير طبيعي به سرعت به پزشك اطلاع دهيد.

اَشکال دارویی سیتارابین (Cytarabine)

Injection, Powder: 100mg,1g
Injection, Solution, Concentrate: 20 mg/ml, 50ml, 20 mg/ml, 5ml

نام تجاری دارو

شركت سهامي دارويي كشور     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 100MG/5ML VIAL
بهستان دارو     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 100MG/5ML VIAL
بهستان دارو     تولید شده     VIAL     CYTOSAR® 100MG/5ML VIAL
شركت سهامي دارويي كشور     تولید شده     VIAL     ALEXAN® 100MG/5ML VIAL
کاوش گستر دارو     تولید شده     VIAL     ALEXAN® 100MG/5ML VIAL
کاوش گستر دارو     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 100MG/5ML VIAL
كوبل دارو     تولید شده     VIAL     ALEXAN® 100MG/5ML VIAL
كوبل دارو     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 100MG/5ML VIAL
شركت سهامي دارويي كشور     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 1G VIAL
بهستان دارو     تولید شده     VIAL     CYTOSAR® 1G/10ML VIAL
شركت سهامي دارويي كشور     تولید شده     VIAL     CYTOSAR® 1G/10ML VIAL
کاوش گستر دارو     تولید شده     VIAL     ALEXAN® 1000MG/20ML VIAL
کاوش گستر دارو     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 1G VIAL
كوبل دارو     تولید شده     VIAL     ALEXAN® 1000MG/20ML VIAL
كوبل دارو     تولید شده     VIAL     CYTARABINE 1G VIA