تب همراه با تشنج در کودکان، پیشگیری و درمان

تب همراه با تشنج در کودکان، پیشگیری و درمان

 تشنج های ناشی از تب، تشنج هایی هستند که بین سنین 6 و 60 ماهگی با درجه حرارت 38درجه سانتی گراد یا بالاتر اتفاق می افتند، ناشی از عفونت دستگاه عصبی مرکزی یا هر نوع اختلال الکترولیتی نیستند و شرح حال تشنجات بدون تب قبلی در بیمار وجود ندارد. اگر چنین شرایطی وجود داشته باشد به این حالت تب و تشنج گفته می شود. تب و تشنج ها عمدتاً به 3 دسته تقسیم می شوند:  

- تب و تشنج های ساده (simple febrile seizure) که معمولاً تونیک کلونیک جنرالیزه  هستند، بیشتر از 15 دقیقه طول نمی کشند و در طول 24 ساعت فقط یک بار اتفاق می افتند.

- تب و تشنج های پیچیده (copmplex febrile seizure) زمانیکه هر کدام از شرایط مورد اول نقض شود یعنی بیشتر از 15 دقیقه طول بکشد و در طول 24 ساعت بیش از یک بار تکرار شود و فوکال (یکطرفه) باشد.

- تب و تشنج های طول کشیدهfebrile status epilepticus) ) وقتی بیشتر از 30 دقیقه طول بکشد.

از لحاظ اپیدمیولوژیک میزان شیوع تب و تشنج در شیرخواران و کودکان سالم بطور متوسط دو تا پنج درصد است.

همچنین در بیماران ناشی از تب و تشنج ساده در مقایسه با جمعیت هم سن خود تشنج ساده تأثیری در اختلالات رفتاری، آموزشی، شناختی و عملکرد یا توانایی های بیمار ندارد. اما کودکانی که بعدها صرع (تشنج بدون تب) پیدا کنند ممکن است این مسائل در آنها پدیدار شود.

بطور کلی دو تا هفت درصد از کودکانی که دچار تب و تشنج می شوند در سال های بعدی دچار صرع یا تشنج بدون تب می شوند. 

در بعضی از خانواده ها بیماری به شکل اتوزوم غالب به ارث می رسد ولی در اکثریت موارد، بیماری پلی ژنیک (چند ژن در ایجاد آن دخالت دارند) می باشد و ژن های مستعد کننده آن در حال شناسایی است. شایعترین سن آن 15 تا 18 ماهگی است، بعد از سن 7 سالگی یعنی کمتر اتفاق می افتد.

دکتر نصیری فوق تخصص نورولوژی کودکان با اشاره به این نکته که پائین آوردن تب تأثیری در تکرار تشنج ندارد گفت: علت تشنج، تب نیست بلکه عفونت ویروسی است که وارد بدن می شود و باعث ترشح مواد شیمیایی و در نتیجه، واکنش های شیمیایی عامل تب زا را ایجاد می کند و در نهایت باعث تحریک ژن تشنج می شود.

21 درصد از کودکان، تشنج آنها قبل یا در طی یک ساعت اول شروع تب اتفاق می افتد.

57 درصد از کودکان، تشنج شان در طی یک تا 24 ساعت از شروع تب اتفاق می افتد.

22 درصد از کودکان، تشنج آنها 24 ساعت بعد از شروع تب اتفاق می افتد.

در چنین مواقعی به خانواده ها توصیه می شود در دو تا سه روز اول دوره های تب دار به کودک دیازپام داده شود چرا که در این ایام احتمال بروز تشنج با تب بالاتر است.

فوق تخصص نورولوژی کودکان بیمارستان ابوذر در پاسخ به این سوال که علت تشنج همراه با تب چیست؟ گفت:

بیشتر مواقع تشنج همراه با تب در اثر عفونتهای ویروسی دستگاه تنفس فوقانی یا عفونت حاد گوش میانی ایجاد می شود.

گاهی ممکن است علت تشنج با تب مننژیت باشد.میزان بروز مننژیت در کودکان با تب و تشنج دو تا پنج درصد است. کودکانی که یکی از چهار عامل زیر را داشته باشند در مواجه با مننژیت در خطر بیشتری هستند.

1- در 48 ساعت گذشته ویزیت جهت گرفتن مراقبت های پزشکی داشته باشند.

2- تشنج هنگام ورود به اورژانس (تشنجی که طول کشیده)

3- یافته‌های احتمالی برای مننژیت در معاینه فیزیکی یا عصبی( سفتی گردن و غیره)

4- تشنج های فوکال ( پرش یک عضو، یک دست یا یک پا)

و ادامه داد: خطر تکرار تشنج تب دار در کودکان با شرایط زیر بیشتر است:

- کودکانی که زیر یک سال سن دارند.

- کودکانی که در 24 ساعت اول تب، دچار تشنج می شوند.

- کودکانی که با تب های پائین بین 39 – 38 درجه سانتی گراد دچار تشنج می شوند.

شرایط ذکر شده عوامل اصلی یا ماژور به شمار می روند. اما فاکتورهای دیگری وجود دارد که  بعنوان عوامل مینور محسوب می شوند و تأثیر کمتری دارند از جمله:

- سابقه فامیلی مثبت از تب و تشنج

- سابقه خانوادگی از صرع (تشنج بدون تب)

- تب و تشنج کمپلکس

- کودکانی که در مهدکودک نگهداری می‌شوند

- جنسیت پسر

- کودکانی که با تب و تشنج به اورژانس اعزام می شوند و مورد آزمایش قرار می گیرند و در آزمایشات، سدیم خون پائین نشان داده شود خطر تکرار تشنج تب‌دار بیشتر است.

دکتر نصیری همچنین بیان داشت عواملی که باعث افزایش خطر وقوع صرع در کودکان در آینده می‌شوند از این قرار است:

- کودکانی که تب و تشنج می کنند ولی به لحاظ تکامل و معاینه عصبی غیرطبیعی هستند

- کودکانی که دچار تب و تشنج های فوکال (یکطرفه) می‌شوند

- کودکانی که سابقه صرع در بستگان آنها وجود داشته باشد و کودکانی که در همان ساعت اولیه شروع تب، تشنج می‌کنند

فوق تخصص نورولوژی کودکان بهترین و مفیدترین اقدامات و ارزیابی درمانی برای کودکی که با حالت تب و تشنج به مرکز درمانی مراجعه می کند را انجام شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی همراه با معاینه نورولوژیکی و بررسی منشاء عفونت دانسته و گفت: شایع ترین عوامل تب و تشنج در کودکان، عفونت های داخلی گوش، عفونت های ویروسی از جمله: اوتیت مدیا، روزئولا، شیگلا و عفونت های مشابه می باشد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا آزمایش مایع نخاعی(LP) برای تمام بیماران تب و تشنج دار انجام می شود؟ توضیح داد که: تمام شیرخواران زیر شش ماه که با تب و تشنج به مرکز درمانی مراجعه می کنند باید مورد آزمایش LP (گرفتن آب از کمر) قرار گیرند، بیماران بدحال یا با علائم نگران کننده یعنی کودکی که بعد از تشنج حرکات عادی ندارد و بی حال است و شیر نمی خورد باید LP شود، کودک 12-6 ماهه‌ای که واکسیناسیون هموفیلی آنفلوانزا تیپ B و استرپتوکوک پنومونیه دریافت نکرده باشد و یا وضعیت واکسیناسیون کودک مشخص نباشد باید آزمایش مایع نخاعی ((LP انجام شود، کودکانی که بعد از دریافت آنتی بیوتیک دوباره تب و تشنج می کنند باید LP مایع نخاعی (گرفتن آب از کمر) انجام دهند و کودکانی که تب و تشنج طول کشیده بیش از 30 دقیقه دارند نیز باید آزمایش LP مایع نخاعی انجام دهند.

دکتر نصیری در ادامه همچنین به این نکته اشاره کرد که پزشکان برای تشخیص بیماری نیاز به انجام آزمایشاتی بر روی مایع نخاعی کودک دارند اما درست در لحظه‌ای که تشخیص سریع و درمان فوری ضرورت دارد برخی از والدین به دلیل باورهای نادرست موجود در جامعه اجازه انجام چنین اقدامی را نمی‌دهند، اما در صورتیکه از اطلاعات کافی برخوردار باشند مانع انجام آن نمی شوند ضمن اینکه اگر گرفتن مایع نخاعی توسط فرد باتجربه و ماهر انجام شود و کلیه اصول مربوط به آن رعایت شود هیچگونه ضرری ندارد. در حقیقت شایع‌ترین عارضه آن بروز سردرد و کمردرد است که در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان می‌باشد و با اندکی استراحت طی 48 تا 72 ساعت و حداکثر یک هفته بهبود می یابد.

آیا انجام نوار مغز (EEG) برای تمامی بیماران تب و تشنج دار انجام می‌شود؟

عضو هیأت علمی دانشگاه جندی شاپور پاسخ داد: خیر. در کودکان سالم با اولین تشنج نیاز نیست. بیشترین علت انجام نوار مغزی، بررسی و تشخیص اختلالات تشنج است. این اقدام در مواردی لازم است که: کودکان با بیش از 4 سال سن با تب و تشنج، کودکان با سابقه مثبت از صرع در بستگان، کودکان دارای تب و تشنج کمپلکس، کودکان دارای اختلال تأخیر تکامل عصبی یا معاینه نورولوژیک غیرطبیعی.   

قابل توجه اینکه بهترین زمان انجام نوار مغز(EEG) دو هفته پس از ایجاد تب و تشنج است.   

و اما از وی درخصوص ضرورت انجام MRI جهت تمامی کودکان تب و تشنج دار پرسیده شد؟ که در جواب بیان داشت: خیر. انجام MRI بستگی به وضعیت خاص هر بیمار دارد. برای کودکانی که تب و تشنج فوکال (یکطرفه) دارند، کودکانی که به تب و تشنج طول کشیده بیش از 30دقیقه دچار می شوند و کودکانی که معاینه نورولوژیک غیرطبیعی دارند تجویز می شود.

عملکرد والدین در هنگام مشاهده تشنج همراه با تب در کودک خود چگونه باید باشد؟

والدین هنگام تشنج کودک ابتدا با حفظ خونسردی خود، اشیا تیز و سخت را از اطراف او دور نگه دارند تا مانع صدمه دیدن کودک شوند، کودک را به پهلو خوابانده تا ترشحات دهان و محتویات معده وارد ریه نشود، حین تشنج سعی در مهار و یا نگه داشتن اندام کودک نشود، امری اشتباه است، با قرار دادن بالشت یا شی نرم از سر کودک محافظت شود، اگر زبان کودک لای دندان ها گیر افتاد برای جلوگیری از گازگرفتگی بهتر است بوسیله یک جسم نرم (چوب یا شی لاستیکی) دهان را باز کرده و زبان به عقب رانده شود.

نکته قابل توجه اینکه اگر تشنج در کودک بیش از دو تا پنج دقیقه طول بکشد والدین می توانند از تیوپ های دیازپام با دوز 03/ تا نیم میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن به شکل تزریق داخل مقعدی استفاده کنند.

در موارد پایدار و زمانیکه والدین از تب و تشنج کودک خود بسیار نگران و مضطرب هستند می توانند با تجویز پزشک از دیازپام متناوب استفاده کنند به این صورت که در دو یا سه روز اول دوره تشنج های تب دار، داروی دیازپام خوراکی با دوز یک میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (متوسط 3 دوز صبح-ظهر-شب) جهت کودک استفاده شود. 

مزیت این روش جلوگیری از تشنج های کودک به میزان 70درصد می باشد. از عوارض آن می توان گیجی و بی قراری کودک را نام برد که در این حالت به والدین توصیه جدی می شود که از کودک خود مراقبت بیشتری نمایند و او را در این شرایط هرگز تنها نگذارند چرا که عواقب ناخوشایندی را به دنبال خواهد داشت.

در مجموع باید آموزش های لازم درخصوص خطرسنجی تب و تشنج و وقوع صرع، به والدین داده شود تا آگاهی لازم را در چگونگی برخورد با حمله تشنج بدست آورند.

دکتر نصیری ضمن اشاره به این موضوع که تب بُرها صرفاً باعث کاهش ناراحتی بیمار می شوند و خطر تکرار تب و تشنج را کاهش نمی دهند این نکته را تأکید کرد که پائین آوردن تب تأثیری در کم کردن میزان خطر تشنج ندارد و باید توجه داشت آنچه که باعث جلوگیری از تشنج تب دار می شود داروی دیازپام است نه داروی تب بُر (استامینوفن).

آهن، مؤثر در پیشگیری از تب و تشنج در کودکان

وی با بیان اینکه باید دقت شود کودکانی که کمبود آهن دارند، بیشتر دچار تشنج همراه با تب می شوند ادامه داد: آهن در پیشگیری از تب و تشنج در کودکان مؤثر است اگر در آزمایشات بیمار، کم خونی مشاهده شود، بهتر است درمان با آهن شروع شود زیرا هنگام کم خونی، عود حملات تشنج بیشتر است.

فوق تخصص نورولوژی کودکان بیمارستان ابوذر درخصوص داروهای ضدصرع (تشنج) که بصورت روزانه مصرف می شوند گفت: گروهی از کودکان تب و تشنج دار نیاز به مصرف داروی روزانه ضدصرع (تشنج) از جمله (فنوباربیتال،سدیم والپروات) دارند که استفاده از هر دارو بستگی به نظر و تشخیص پزشک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) دارد.

عضو هیأت علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز در پاسخ به این سوال که درمان نگه دارنده با داروهای ضدتشنجی برای کدام گروه از بیماران تب و تشنج دار استفاده می شود، اظهار داشت:

- کودکان تب و تشنج داری که اختلال تکاملی یا عصبی داشته باشند

- کودکانی که تب و تشنج طول کشیده بیش از 30 دقیقه داشته باشند

- کودکانی که تب و تشنج تکرار شونده دارند و سابقه قوی از صرع در بستگان آنها وجود دارد

- کودکانی که به بیش از یک تب و تشنج در هر فصل دچار می شوند

نصیری در آخر متذکر شد، درمان ضد صرع مداوم برای کودکان با یک یا چند تب و تشنج ساده توصیه نمی‌شود. 

منبع:سایت قطره

میزان اهمیت
ایمیل
توضیحات
ارسال

پاسخ سوالات بر اساس تاریخ پرسش سوال

فروردین 1403
چ پ ج ش ی د س
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031
یک زن وبسایت تخصصی بهداشت و سلامت زنان و مادران