افتادگي رحم و مثانه يکي از مشکلات بعد از زايمان هاي مکرر است ولي اگر خانم ها از قبل ورزش کرده باشند و به آمادگي جسماني و مراقبت هاي مربوط به سلامت آن توجه کنند، مي توان به راحتي از آن پيشگيري کرد...
افتادگي رحم و مثانه يکي از مشکلات بعد از زايمان هاي مکرر است ولي اگر خانم ها از قبل ورزش کرده باشند و به آمادگي جسماني و مراقبت هاي مربوط به سلامت آن توجه کنند، مي توان به راحتي از آن پيشگيري کرد...
براي آشنايي بيشتر با اين بيماري، اين گفت وگو را با خانم دکتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران بخوانيد.
▪ خانم دکتر! لطفا بگوييد چطور ممکن است رحم از جاي خود جابه جا شود؟
رباط ها و عضلات، رحم، مثانه و واژن را در محل خود درون لگن نگه مي دارند. اگر اين عضلات و رباط هاي حمايت کننده ضعيف يا در اثر کشيدگي شل شوند، رحم و ديواره رحم جابه جا مي شوند و به داخل مجراي واژن افتادگي پيدا مي کنند. پرولاپس يا افتادگي يا بيرون زدگي رحم، معمولا در زنان پس از دوران يائسگي رخ مي دهد يعني زماني که حداقل 1 يا 2 مورد زايمان واژينال داشته اند.
آسيب به بافت هاي نگهدارنده در دورن بارداري و زايمان از طرفي و کاهش هورمون استروژن و تکرار فشار طي سال ها از طرف ديگر مي تواند عضلات کف لگن را ضعيف کند و باعث افتادگي رحم شود. در پرولاپس رحم، رحم به سمت واژن حرکت مي کند و وارد واژن مي شود. مقدار حرکت و جابه جايي، گاهي خفيف و تا درون واژن است و گاهي هم رحم کاملا از وولو (واژن) خارج مي شود. پرولاپس رحم ممکن است با پرولاپس مثانه يا سيستوسل (که در آن مثانه به احشاي مجاور ديواره ضعيف جلوي واژن فشار مي آورد) يا پرولاپس مقعد يا رکتوسل (رکتوم به ديواره ضعيف پشتي واژن فشار و کشش وارد مي کند و به آن سمت تحدب مي يابد) همراه باشد.
▪ با چه نشانه هايي مي توان متوجه افتادگي رحم شد؟
درجه و شدت افتادگي رحم متفاوت است. در افتادگي خفيف معمولا هيچ علامتي وجود ندارد اما اگر شديد باشد، بيمار احساس پري در واژن مي کند. توده جلوآمده درون واژن يا حتي بيرون آن، احساس سنگيني يا درد خفيف در قسمت تحتاني پشت، اشکال در دفع مدفوع و ادرار، ناراحتي مبهم در لگن، درد حين روابط زناشويي، کمردردي که با بلند شدن شدت مي يابد، بي اختياري استرسي(نشت ادرار هنگام خنديدن، عطسه يا سرفه)، احساسي مثل نشستن روي يک توپ کوچک يا چيزي که انگار از واژن خارج شده است، از ديگر علايم است. در اين موارد نگراني هاي جنسي نظير احساس از دست دادن قوام بافت واژن هم ممکن است زنان را آزار دهد. بايد توجه کرد که اين نشانه ها صبح ها کمتر است اما در طول روز فرد مبتلا را بيشتر آزار مي دهد.
▪ چه عواملي خطر پرولاپس را افزايش مي دهد؟
عواملي که باعث فشار خارجي بر عضلات و رباط ها مي شوند، مي توانند افتادگي ايجاد کنند. چاقي از مهم ترين اين عوامل است، زايمان هاي مکرر مخصوصا زايمان کودک درشت يا زايمان سخت که در آن عضلات کف لگن و بافت هاي نگهدارنده آسيب ببيند، وارد آمدن ضربه، افزايش سن و کاهش ميزان استروژن، بيماري هايي که باعث افزايش فشار داخل شکم مي شوند مثل تومورها، سرفه مزمن و زور زدن زياد يا يبوست مزمن، تناسب جسمي نامناسب، شغل هايي که در آن زن مجبور باشد اجسام سنگين را بلند کند هم در بروز اين مشکل دخيل هستند. البته گاهي عوامل ژنتيکي در اين امر دخالت دارند.
▪ آيا مي توان از بروز اين مشکل پيشگيري کرد؟
به راحتي مي توان مانع از ايجاد اين افتادگي شد. حفظ وزن در محدوده طبيعي، انجام فعاليت هاي مناسب ورزشي در دوران بارداري و پس از زايمان ، رژيم غذايي طبيعي و کاملا متعادل ، ورزش هاي کجل که باعث افزايش قدرت عضلات کف لگن مي شوند و پيشگيري از بروز يبوست، همه نقش مهمي در پيشگيري از اين بيماري دارند. انجام تمرين هايي براي تقويت عضلات لگن قبل و بعد از زايمان به جلوگيري از پرولاپس کمک مي کند.
▪ چگونه و چه زماني بايد به دنبال درمان بود؟
اگر پرولاپس رحم خفيف باشد، نيازي به درمان نيست و معمولا تمرين ها و ورزش هايي که باعث سفت شدن عضلات و رباط هاي کف لگن مي شوند، به درمان آن کمک مي کنند اما اگر شديد و علايم آن آزاردهنده باشد و فعاليت هاي روزانه تان را مختل کند، حتما بايد تحت درمان قرار گيرد. معاينه لگني و استفاده از اسپکلوم، پرولاپس رحم و واژن را مشخص مي کند.
پزشک از فرد مبتلا مي خواهد سرفه کند يا زور بزند، با اين کار پرولاپس بيرون مي زند و تشخيص داده مي شود. در فردي که يائسه شده است و پرولاپس خفيف دارد، پزشک گاهي استروژن تجويز مي کند که هم به شکل خوراکي تجويز مي شود و هم به صورت کرم براي استعمال در ديواره واژن. استروژن باعث استحکام بافت حفاظتي لگن خواهد شد.
گاهي يک وسيله پلاستيکي به نام حلقه واژينال يا پِسِّري داخل واژن استفاده مي شود که به نگهداري رحم در جاي خود کمک مي کند. گاهي تکنيک هاي جراحي نيز ممکن است به کار روند. اگر پرولاپس رحم شديد باشد و فرد تمايل به داشتن فرزند در آينده نداشته باشد، پزشک عمل هيسترکتومي را براي برداشتن کامل رحم توصيه مي کند.
▪ اگر اين مشکل درمان نشود، چه عوارضي خواهد داشت؟
در موارد شديد، زخم شدن گردن رحم ايجاد مي شود. با بيرون زدگي رحم، به دليل تماس با لباس زير امکان عفونت افزايش مي يابد. گاهي هم افتادگي ساير اندام ها اتفاق مي افتد مثل افتادگي مثانه و رکتوم و همين باعث بروز اشکال در ادرار کردن و افزايش خطر عفونت مي شود. ضعف بافت هاي همبند اطراف رکتوم، اشکال در دفع اجابت مزاج را به دنبال دارد. افزايش خطر عفونت يا آسيب به اعضاي لگن ، انسداد مجراي ادرار، بي اختياري ادرار، عفونت مثانه به دليل عدم تخليه کامل مثانه از ديگر عوارض است.
منبع:salamat.ir