هر آنچه باید در مورد گرمازدگی بدانید.

هر آنچه باید در مورد گرمازدگی بدانید.

گرمازدگی (Heatstroke) به حالتی گفته می‌شود که دمای بدن بر اثر گرما به ۴۰ درجه سانتی گراد یا بیشتر افزایش یابد. این عارضه بر اثر قرارگرفتن طولانی مدت در گرما و نور آفتاب یا فعالیت بدنی شدید اتفاق می‌افتد.
گرمازدگی یک حالت اورژانسی است و باید به سرعت درمان شود؛ چراکه منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر به مغز، قلب، کلیه‌ها و عضلات می‌شود. گرمازدگی در صورت عدم درمان و کاهش دمای بدن می‌تواند به مرگ منجر شود.

مهمترین علائم و نشانه‌های گرمازدگی:

- افزایش دمای هسته مرکزی بدن به ۴۰ درجه سانتی‌گراد و بیشتر،
- تغییر حالت‌های روحی مانند آشفتگی، بی‌قراری، گیجی، تحریک‌پذیری، تشنج و کما،
- تغییر در عادت عرق کردن پوست،
- خشک شدن پوست،
- تهوع و استفراغ،
- قرمزی پوست،
- تنفس سریع (نفس نفس زدن)،
- افزایش ضربان قلب،
- سردرد.

مهمترین اقدامات هنگام گرمازدگی:
1. تماس با اورژانس
2. انتقال بیمار به سایه و مکان خنک
3. کاهش دمای بدن مصدوم با ریختن آب سرد روی بدن و کمپرس یخ روی سر، گردن، زیر بغل و کشاله ران
4. درآوردن لباس‌های اضافی

دلایل بروز گرمازدگی:

1. قرارگرفتن طولانی مدت در هوای گرم و نور آفتاب
گرما باعث افزایش حرارت هسته مرکزی بدن می‌شود. معمولاً با عرق‌کردن بدن خنک می‌شود، ولی مکانیسم عرق در سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و زنان باردار مانند افراد عادی نیست و به همین دلیل این افراد آسیب‌پذیرتر هستند.

2. فعالیت بدنی شدید در گرما
فعالیت بدنی به خودی خود دمای بدن را افزایش می‌دهد، اگر این فعالیت در هوای گرم باشد، افزایش دمای بدن شدیدتر است و در صورت عدم توجه به کاهش دمای بدن می‌تواند منجر به گرمازدگی شود.

3. پوشیدن لباس اضافی و گرم
پوشیدن لباس‌های تیره و لباس‌های تولید شده از الیاف مصنوعی که امکان عبور جریان هوا در آن وجود ندارد، به هیچ عنوان مناسب فصل گرما نیستند.

4. نوشیدن مشروبات الکلی
مشروبات الکلی دمای بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند و احتمال بروز گرمازدگی را افزایش می‌دهند.

5. کم‌آبی بدن
زمانی که میزان آب بدن کمتر از مقدار مورد نیاز باشد، بدن با کم آبی (Dehydration) مواجه می‌شود. در این حالت عملکرد تمام اندام‌های داخلی با مشکل مواجه خواهد شد. کم آبی ناشی از گرما یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در تابستان است.
بیش از ۶۰ درصد وزن بدن از آب تشکیل شده است. تمام سلول‌ها، اعضا و بافت‌های بدن برای عملکرد صحیح و ادامه حیات به آب وابسته هستند. کم آبی بسته به مقدار آن به سه درجه خفیف، متوسط و شدید طبقه‌بندی می‌شوند.
ممکن است بر اثر شرایط خاصی مانند تعرق زیاد، گرما، اسهال و استفراغ، دیابت، فعالیت شدید فیزیکی و تکرر ادرار، بدن آب بیشتری از دست دهد.
که در نتیجه علائمی همچون سردرد و سرگیجه، عدم تمرکز، بوی بد دهان، یبوست و سوء هاضمه، میل شدید و ناگهانی به غذا، احساس خستگی و بی حالی، درد مفاصل و عضلات، گرفتگی عضلات، تغییر رنگ و کاهش ادرار، پوسته پوسته شدن لب و اطراف دهان، افزایش ضربان قلب، خشکی مو و پوست و خشکی دهان ایجاد خواهد شد.

مهمترین عوامل خطر گرمازدگی:      
گرمازدگی می‌تواند برای تمام افراد در هر سن و شرایطی رخ دهد، ولی برخی عوامل این احتمال را افزایش می‌دهند که عبارتند از:
- سن:
توانایی مقابله با گرمای شدید به سیستم عصبی مرکزی بستگی دارد. در کودکان و نوجوانان این سیستم به درستی توسعه نیافته و در برزگسالان بالای ۶۵ سال نیز عملکرد این سیستم رو به اختلال است؛ بنابراین کودکان و سالمندان بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.

- فعالیت در فضای باز و آفتاب:
برخی افراد به واسطه شغل خود در تمام مدت روز در فضای باز و آفتاب قرار دارند. نظامیان، کارگران، فوتبالیست‌ها، فروشنده‌های فضای باز و راننده‌ها در صورتی که تهویه ماشین خود را روشن نکنند از این قشر هستند. برخی افراد به طور ناگهانی برای مدت طولانی در معرض گرما قرار می‌گیرند، معمولاً مسافران جزو این دسته هستند. این گروه‌ها در معرض گرمازدگی قرار دارند.

- استفاده از دارو‌های خاص:
برخی دارو‌ها مانند منقبض کننده‌های عروق، دارو‌های بتابلاکر، برخی دارو‌های ضد افسردگی و دارو‌های مدر فرد را مستعد گرمازدگی می‌کنند.

- مبتلایان به بیماری‌های قلبی، ریوی و افراد چاق و دارای اضافه وزن.

مهمترین روش‌های جلوگیری از گرمازدگی:
- نوشیدن آب کافی

- استفاده از لباس‌های روشن و نخی

- استفاده از کفش‌های رو باز

- خارج شدن از خانه در ساعت‌های خنک روز

- قرار گرفتن در سایه

- استفاده از کولر در ماشین

- پارک کردن ماشین در سایه (در صورتی که سرنشینان در ماشین قرار داشته باشند)

- استفاده از کلاه و عینک

- استفاده از کرم ضد آفتاب

- محدوکردن فعالیت بدنی در گرما

- شستن پا‌ها با آب سرد

- دوش آب سرد

- حفظ آب بدن با مصرف مواد غذایی همچون: هندوانه، کاهو، کرفس، تربچه، گوجه فرنگی، فلفل سبز، گل کلم، طالبی، خیار، اسفناج، توت فرنگی، بروکلی، گریپ فروت، هویج و خربزه.
 

منبع: جام جم