شروع ونحوه تغذیه تکمیلی(بخش دوم)

شروع ونحوه تغذیه تکمیلی نوزاد

در مطلب قبلی ( با نام تغذیه تکمیلی در شیرخواران) راجب به زمان شروع تغذیه تکمیلی و نکاتی مربوط به این موضوع صحبت کردیم  و هم چنین اشاراتی به چند نکته راجب چگونگی شروع مواد غذایی جدید و مزیت ها و معایب رعایت نکردن تایم آنها شد.در این مقاله شما با نحوه تغذیه تکمیلی و نوع غذاهایی که مجاز به استفاده از آنها در رژیم فرزندتان هستید اشنا میشوید.

همان طور که گفه شد پایان 6 ماهگی سن شروع غذاهای نیمه جامد است.در ابتدا ،مادر باید شیرخوار را با شیر خود تغذیه کند و در انتهای شیردهی ،به کودک غذای کمکی  بدهد.برای پیشگیری از کاهش شیر مادر باید پس از شروع غذای کمکی،دفعات شیردهی را افزایش داد.

غلات و به خصوص برنج به علت هضم  آسان انتخاب مناسبی برای شروع تغذیه کمکی هستند.

مناسبترین روش برای شروع ، استفاده از فرنی آرد برنح است که از یک بار در روز و به اندازه یک قاشق چای خوری شروع میشود و به تدریج به حجم آن اضافه میشود تا به 10 قاشق مرباخوری در روز افزایش داده میشود.(هر وعده دو یا سه قاشق مرباخوری)

از هفته دوم شروع غذای کمکی،شیرخوار میتواند علاوه بر فرنی،از شیر برنج و حریره بادام استفاده کند که آنها نیز از یک قاشق مرباخوری و یک بار در روز شروع میشود و تا ده قاشق غذاخوری در روز افزایش می یابد.نکته مهم دیگر این است که باید غلظت فرنی هم به تدریج زیاد شود،در روزهای اول کمی از علظت شیر بیشتر باشد و کم کم یه غلظت بیشتری برسانید.

تغذیه کودک با فرنی و شیربرنج و حریره تا 7 ماهگی که میتوان سوپ را اضافه کرد،ادامه یاید.استفاده از انواع گوشتها همراه با سبزیجات (هویج،لوبیا سبز،نخود،کرفس،سیب زمینی،جعفری) و مواد نشاسته ای مانند برنج،ماکارونی وآردها،امکان تهیه سوپهای متنوع را به مادر میدهد.سوپی که مواد غذایی فوق در آنها کاملا نرم شود،غذای مناسبی برای شیرخوار محسوب میشود.سبزیهای فوق را باید تک تک و بتدریج،به سوپ اضافه کرد.

پوره سبزیها نیز غذای مناسبی برای شیرخوار محسوب میشود.پوره را میتوان با نخود فرنگی ،سیب زمینی و یا نخودسبز به ورت پخته شده و نرم و همراه با کمی روغن تهیه کرد.توصیه میشود دادن گوجه فرنگی و اسفناج تا پایان 9تا 12 ماهگی  به تعویق انداخته شود.

در ماه بعد یعنی پایان 7ذماهگی علاوه بر سوپ میتوان تخم مرغ را شروع کرد.ابتدا باید به اندازه نصف قاشق چایخوری از زرده پخته شده را در آب یا شیر له کرد و به شیر خوار داد،و بعد مقدار آن را افزایش داد تا در عرض دو هفته به یک زرده کامل تخم مرغ برسد.سپس میتوان یک روز در میان یک زرده کامل و یا هر روز نصف یک زرده تخم مرغ را به شیرخوار داد.(حداکثر 4 تا 5 زرده تخم مرغ در هفته)استفاده از سفیده تخم مرغ تا یک سالگی توصیه نمیشود.

با افزایش سن و پذیرش بیشتر شیرخوار،سوپ و غذاهای نرم باید تبدیل به غذاهای سفت تر شود،یعنی باید با اضافه کردن غذاهای سفت تر شوند،یعنی باید با اضافه کردن غذاهای سفت تر و کمی قابل جویدن،مل تکاملی جویدن را در شیرخوار پرورش داد.اگر به تدریج مواد غذایی اضافه نشود و شیرخوار به عمل جویدن ترغیب نگردد و برای مدتها از غذاهای آبکی استفاده شود بعدا در جویدن غذاهای مختلف دچار مشکل خواهد شد.در نتیجه از حدود 8 ماهگی باید تکه های نان یا بیسکوییت را هم به دست شیرخوار داد.

از 8 ماهگی میتوان ماست را هم به غذای شیرخوار اضافه کرد.شروع استفاده از حبوبات نیز از این سن امکان پذیر است.حبوبات اخرین ماده ای است که به سوپ شیرخوار اضافه میشود.ابتدا میتوانید از آرد یکی از حبوبات استفاده کنید و بعد از حبوبات خیس شده و پوست کنده که کاملا پخته و نرم شده اند مثل عدس،ماش و لوبیا یا جوانه آنها استفاده کرد.حبوبات منبع خوبی برای تامین پروتیین و املاح هستند و همراه با غلات و شیر مادر غذای کاملی را تشکیل میدهند.

آب میوه آخرین ماده غذایی است که به برنامه غذایی کودک اضافه میشود.با اینکه آبمیوه حاوی ویتامین و املاح معدنی است، کالری و مواد پروتیینی آن کمتر از تمام گروه های غذایی دیگر است.آبمیوه را باید از یک قاشق مربا خوری در روز شروع کرد و به 10 قاشق در روز رساند.به مدت 5 تا 7 روز باید فقط از یک نوع آبمیوه استفاده کرد تا اگر ناسازگاری وجود دارد مشخص شود.

بعد از آبمیوه با در نظر گرفتن پذیرش شیرخوار،میتوان میوه های نرم شده را به شیرخوار داد.میوه ها علاوه بر اینکه منبع خوبی  از نظر ویتامینها هستند،به جلوگیری از یبوست هم کمک میکنند.با توجه به اینکه مرکبات،توت فرنگی و گیلاس و آلبالو ایجاد حساست میکنند.مصرف آنها در سال اول زندگی توصیه نمیشوند.

شیرخواران از یک سالگی به بعد علاوه بر غذاهای ذکر شده میتوانند به تدریج از غذاهای خانواده استفاده کنند.شیرخوار هر روز به سرعنت رشد میکند و در برابر بسیاری از بیماریها مقاومت کافی ندارد.هم چنین دندانهایش کامل نشده اند و بنابراین باید از غذاهای کم حجم،نرم و مقئی در عین حال زودهضم و به دفعات در اختیار شیرخوار قرار دهیم.غلاتی که شیرخوار قدرت جویدن آنها را دارد و همچنین برنج به صورت کته های مختلف و مخلوط با سبزیها و نیز حبوبات یا گوشت های نرم مناسب هستند.

اگر کودک هر روز از سبزیهای تازه استفاده کند،ازم نیست هر روز میوه هم بخورد.با توجه به اینکه کودک بین 1 تا 3 سالگی به علت رشد و فعالیت زیاد احتیاج به انرژی وغذاهای بیشتری داردولی از طرفی حجم معده او کم است.لازم است در این سنین علاوه برشیر مادر،در شبانه روز حدود 5 تا 6 بار تغذیه شود.

اگر کودک مبتلا به یبوست است میتوان در سوپ او علاوه بر سبزیجات از برگه آلو و زردآلو هم به مقدار کم استفاده کرد.     

در تهیه غذای کودک باید به چند اصل توجه کرد:

• تمییز تهیه شود
• کاملا پخته شده باشد
• خنک باشد
• بعد از استفاده روی بقیه غذا را پوشانیده و در یخچال یا فریزر نگه داری شود

نکات اساسی در مورد تغذیه کمکی شیرخوار

غذاها را با قاشق و مایعات را با لیوان به شیر خوار بدهید.از به کار بردن بطری و پستانک خودداری کنید چون این کار باعث میشود شیرخوار دیگر پستان مادر را نگیرد.

از حدود 6 ماهگی ،شیرخواران علافه دارند همه چیز را با دست بگیرند وبه دهان ببرند.6 ماهگی زمان مناسبی است که فنجان یا لیوان نشکن را به دست شیرخوار بدهید تا عمل آشامیدن را تقلید کند.

هنگام دادن غذاهای نیمه جامد و جامد،شیرخوار باید در وضعیت نشسته قرار داده شود و هیچ گاه این نوع غذاها را در حالت خوابیده به شیرخوار ندهید.فراموش نکنید که برای شیردادن هم  باید شیرخوار را در حالت نیمه نشسته در آغوش بگیرید.

غذای شیر خوار را به مقدار کم تهیه کنید و سعی شود برای یک وعده باشد تا غذای تازه به او بدهید.در صورت باقی ماندن غذا،اضافه را در ظرف در بسته و در یخچال و یا فریزر نگه دارید.نگه داری غذا در یخچال تا 24 ساعت مشکلی ندارد.اما برای نگه داری بیش از 24 ساعت،غذا را در ظرف کوچک  و در داری (به اندازه یک وعده  فقط ) ریخته و فریز کنید.دقت شود که غذای فریز شده ای که یخ زدایی شده را نباید مجدد فریز کرد.

غذاهای ممنوع برای نوزاد تا یک سالگی

باید از دادن مواد غذایی زیر تا سن یک سالگی به شیرخوار اجتناب کنید:

بعضی از مواد غذایی ممکن است در شیرخوار زیر یک سال ایجاد آلرژی کند.مانند شیر گاو(اگر در فرنی از شیرگاو استفاده میکنید بدانید که جوشاندن از مواد آلرژن موجود در شیر میکاهد)سفیده تخم مرغ،انواع توت،کیوی،آلبالو،گیلاس،بادام زمینی

مواد غذایی که در دوره شیرخوارگی مجاز نیستند و ممکن است موجب خفگی شوند مانند دانه کشمش ،دانه انگور،ذرت،آجیل یا تکه های سفت غذا و سبزیجات خام مثل هویج و تکه های گوشت.

مواد غذایی که ممکن است مشکلات دیگری ایجاد کنند مانند قهوه یا چای پررنگ که سبب بیقراری کودک میشوند.عسل که موجب مسمومیت می شود به علت وجود احتمالی سم بوتولیسم اما مصرف عسل پاستوریزه مشکلی ندارد.

به طور کلی تا قبل از یک سالگی،مصرف عسل غیرپاستوریزه،شیر پاستوریزه،پنیر،سفیده تخم مرغ،شکلات،میگو،بادام زمینی،فلفل،ادویه،ترشی،نمک،نوشابه گاز دارو آبمیوه های صنعتی توصیه نمیشود.از میوه ها خربزه،انواع توت(توت سفید،شاه توت،توت فرنگی،تمشک)آلبالو و گیلاس،از حبوبات لپه و نخود و از گروه های سبزیجات اسفناج و کلم توصیه نمیشود.