آسپاراژيناز-Asparaginase

تعداد بازدید : 2877

تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۱۱/۲۶

هشدار! تجويز و تعيين دوز دارو به عهده پزشک می باشد و ماما سایت هيچگونه مسئوليتی در خصوص مصرف خود سرانه دارو ندارد

نام علمی دارو

[آسپاراژيناز-Asparaginase]

گروه دارویی

[داروهای ضد سرطان]

موارد مصرف آسپاراژيناز (Asparaginase)

درمان لوسمي لنفوسيتيك حاد (ALL)

مکانیسم اثر آسپاراژيناز (Asparaginase)

آسپاراژيناز با غيرفعال كردن آسپاراژين، كه مورد نياز سلولهاي تومور براي ساخت پروتئين است، اثر سيتوتوكسيك خود را اعمال مي‌كند. از آنجا كه سلولهاي تومور قادر به ساخت آسپاراژين نيستند، ساخت پروتئين و در نهايت ساخت DNA و RNA مهار مي‌شود.

موارد منع مصرف آسپاراژيناز (Asparaginase)

سابقه واكنشهاي آنافيلاكتيك نسبت به اين دارو، پانكراتيت و يا سابقه آن.

موارد احتياط: اختلال كار كبد، عفونتها يا درمان با داروهاي ضد نئوپلاسم يا پرتودرماني (احتمال بروز عوارض جانبي افزايش مي‌يابد).

عوارض جانبی آسپاراژيناز (Asparaginase)

اعصاب مرکزي: لتارژي، خواب‌آلودگي، سردرد، اغتشاش شعور، هيجان، رعشه.
پوست: بثورات پوستي، كهير.
دستگاه گوارش: استفراغ (ممكن است تا 24 ساعت طول بكشد)، بي‌اشتهايي، تهوع، كرامپ عضلات، كاهش وزن، التهاب مخاط دهان.
ادراري ـ تناسلي: ازتمي، نارسايي كليوي، نفروپاتي ناشي از اسيداوريك، وجود گلوكز در ادرار، پرادراري.
خوني: كمي فيبرينوژن خون و كاهش فعاليت ديگر فاكتورهاي انعقادي خون، ترومبوسيتوپني، لكوپني، كم شدن آلبومين خون.
كبدي: بالا رفتن غلظتهاي آسپارتات آمينوترانسفراز (AST) و آلانين آمينوترانسفراز (ALT)، مسموميت كبدي.
متابوليك: افزايس غلظتهاي بيلي‌روبين (مستقيم و غيرمستقيم)، آلكالين فسفاتاز؛ افزايش يا كاهش مجموعه چربيها؛ زيادي ‌قند خون؛ زيادي آمونياك خون.
ساير عوارض: پانكراتيت هموراژيك، واكنش آنافيلاكسي (نسبتاً شايع).
توجه: در صورت بروز علائم نارسايي كليوي و يا پانكراتيت، بايد مصرف دارو قطع شود.

تداخل دارویی آسپاراژيناز (Asparaginase)

مصرف همزمان با متوتركسات اثرات متوتركسات را كاهش مي‌دهد، زيرا آسپاراژيناز سلولهاي فعالانه در حال تكثير را كه متوتركسات براي عمل سيتوتوكسيك خود به آنها نياز دارد، از بين مي‌برد.
مصرف همزمان با وين‌كريستين مي‌تواند سبب افزايش نوروپاتي و اختلال در ساخته ‌شدن گلبولهاي قرمز شود.
مصرف همزمان با پردنيزون ممكن است سبب زيادي قند خون ناشي از اثر تجمعي بر روي لوزالمعده شود.

مصرف آسپاراژيناز (Asparaginase) در بارداری

FDA طبقه بندی: C.

مصرف آسپاراژيناز (Asparaginase) در دوران شیردهی

ترشح آسپاراژيناز در شير مادر مشخص نشده است. به دليل وجود خطر عوارض جانبي و سرطان‌زايي دارو در نوزاد، شيردهي در دوران درمان توصيه نمي‌شود.

مقدار مصرف آسپاراژيناز (Asparaginase)

برای اطلاع از مقدار و نحوه مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

هشدارها در مورد آسپاراژيناز (Asparaginase)

1- براي آماده‌ ساختن آسپاراژيناز به منظور تزريق عضلاني، بايد دو ميلي‌ليتر آب استريل تزريقي يا محلول نمكي نرمال تزريقي را به ويال اضافه كرد. در صورت وجود رسوب، نبايد دارو را مصرف كرد.
2- در هر تزريق عضلاني، نبايد بيش از دو ميلي‌ليتر آسپاراژيناز استفاده كرد.
3- براي آماده ساختن آسپاراژيناز به منظور تزريق وريدي، بايد پنج ميلي‌ليتر آب استريل تزريقي يا محلول نمكي نرمال را به ويال اضافه كرد. محلول بايد شفاف باشد. اين محلول را مي‌توان با كلرور سديم تزريقي يا دكستروز پنج‌درصد رقيق، و طي 30 دقيقه به بيمار تزريق كرد. در صورت وجود ذرات مي‌توان محلول را با فيلتر پنج‌ميكروني صاف كرد. اگر فيلتر 22/0 ميكروني استفاده شود، از قدرت اثر دارو كاسته مي‌شود.
4- بعد از تهيه محلول، آن را بايد به آرامي تكان داد. تكان دادن شديد محلول ممكن است از قدرت اثر دارو بكاهد.
5- ويال باز نشده حاوي پودر خشك را بايد در يخچال نگه داشت. محلول تهيه شده به مدت شش ساعت در دماي اطاق و 24 ساعت در يخچال پايدار است.
6- آسپاراژيناز را نبايد به عنوان تنها دارو براي تسكين موقت بيماري استفاده كرد، مگر آنكه درمان تركيبي امكان‌پذير نباشد. اين دارو به عنوان درمان نگهدارنده توصيه نشده است.
7- آسپاراژيناز بايد در بيمارستان و تحت مراقبتهاي ويژه تزريق شود.
8- تزريق وريدي آسپاراژيناز همزمان و يا قبل از وين‌كريستين يا پردنيزون ممكن است باعث افزايش واكنشهاي سمي شود.
9- آزمونهاي پوستي قبل از تجويز اولين مقدار مصرف توصيه مي‌شود. بروز تورم و قرمزي در ناحيه تزريق تا يك ساعت بعد، نشانه واكنش مثبت است.
10- با افزايش مقدار مصرف، امكان بروز حساسيت مفرط نيز افزايش مي‌يابد. مي‌توان حساسيت بيمار را كم كرد، ولي اين امر از بروز واكنشهاي آلرژيك جلوگيري نمي‌كند. با تزريق دو واحد از محلول تزريقي به داخل پوست مي‌توان بيماراني را كه در معرض خطر قرار دارند، مشخص كرد.
11- در صورت استفراغ، ممكن است بيمار، تا زماني كه بتواند دريافت مايعات را از راه خوراكي تحمل كند، نياز به دريافت مايعات از طريق تزريقي داشته باشد.
12- شمارش كامل سلولهاي خوني انجام و عملكرد مغز استخوان بررسي شود. ترميم فعاليت مغز استخوان ممكن است 6-5 هفته طول بكشد.
13- براي پيگيري وضعيت لوزالمعده مقدار آميلاز سرم به طور مداوم اندازه‌گيري شود. درصورت بالا بودن آميلاز سرم، بايد مصرف دارو قطع گردد.
14- تجزيه تومور مي‌تواند موجب نفروپاتي ناشي از اسيداوريك شود. با مصرف مايعات زياد مي‌توان از اين عارضه جلوگيري كرد. قبل از تزريق آسپاراژيناز، بايد آلوپورينول مصرف شود.
15- علائم خونريزي، مانند پتشي ناشي از نشت خون و سياه ‌رنگ‌ شدن مدفوع به دليل وجود خون را بايد در نظر داشت.
16- ميزان گلوكز خون و ادرار قبل و طي درمان پيگيري گردد. به بيمار از نظر علائم زيادي قند خون، مانند وجود قند در ادرار و پرادراري، توجه شود.
17- براي درمان واكنشهاي آنافيلاكسي، بايد اپي‌نفرين، ديفن هيدرامين، و كورتيكواستروئيدهاي تزريقي در دسترس باشند.

نکات قابل توصیه در مورد آسپاراژيناز (Asparaginase)

احتمال بروز سرگيجه طي درمان و چند هفته بعد از قطع مصرف دارو وجود دارد. از فعاليتهايي كه به هوشياري كامل احتياج دارند، پرهيز كنيد.
مصرف در كودكان: به نظر مي‌رسد مسموميت با آسپاراژيناز در كودكان خفيفتر از بزرگسالان است.