واریکوسل : از تشخیص تا درمان

واریکوسل چیست  ؟ 

واریکوسل به اتساع و گشادی وریدهایی می گویند که خون را از بیضه‌ها خارج می کنند. (مثل اتفاقی که در واریس ساق پا می افتد) . واریکوسل  از شایعترین علت ناباروری در مردان می باشد.

علت ایجاد واریکوسل 

تمام وریدهای بدن ، مسئول خارج کردن خون به اصطلاح کثیف از عضو و هدایت آن به سمت قلب می باشند. برای اینکه خونی که بطرف بالا و سربالائی می رود بطرف عقب برنگردد، داخل سیاهرگها دریچه هائی وجود دارند که از برگشت خون بطرف عقب جلوگیری می کنند. حال اگر این دریچه ها خراب شوند، خون براحتی بطرف عقب برگشته و سبب اتساع  و گشادی وریدها  می شود. در واقع عملکرد ورید ، اینجا مختل شده است. 

واریکوسل چگونه باعث ایجاد ناباروری می شود ؟

می دانیم که یکی از شروط  تولید اسپرم با کیفیت ، این است که درجه حرارت بیضه حداقل نیم درجه کمتر از دمای بدن باشد. علت قرار گرفتن کیسه ی بیضه در بیرون از بدن هم ، همین موضوع می باشد .اما وقتی وریدهای  اطراف بیضه متسع وگشاد می شوند، درجه حرارت بیضه‌ها بالا رفته و تاثیر منفی بر تولید اسپرم میگذارد. 
زمان ایجاد واریکوسل، اهمیت خاصی دارد . اگر واریکوسل در سنین قبل از بلوغ ایجاد شود می تواند سبب کوچک ماندن بیضه ها شود.  باید بدانید، تمامی افراد مبتلا به واریکوسل،  نیازمند درمان نیستند.

شیوع واریکوسل 

حدود 15 درصد مردان 35-25 ساله دارای واریکوسل هستند و 40 درصد مردانیکه دارای ناباروری می باشند، مبتلا به واریکوسل هستند. بیش از 90 درصد موارد واریکوسل بیضه سمت چپ را گرفتار می کند.

علائم واریکوسل بیضه چیست ؟ 

اکثر بیماران ، پس از دوره ای اقدام ناموفق به بارداری و پس از آن انجام آزمایش، متوجه واریکوسل می شوند. عده ی کمی نیز هنگام چکاپ ممکن است اتفاقی متوجه این مشکل شوند. 
برخی از افراد ممکن است بدلیل درد و احساس سنگینی یکطرفه به پزشک مراجعه کنند. گاهی نیز بدلیل عدم تقارن بیضه ها ممکن است جهت معاینه مراجعه کنند .

 علائم کلی واریکوسل را می توان بصورت زیر خلاصه کرد:

• • درد مبهم  بیضه ممکن است با نشستن، پاشدن و سایر کشش های فیزیکی افزایش یافته، در روز شدید تر شود و زمانیکه به پشت دراز می کشید بهتر شود.
• • احساس سنگینی یا کشیدگی در بیضه
• •  وجود رگ های بزرگ شده و پیچ خورده در کیسه بیضه
• • کوچکی بیضه مبتلا

تشخیص قطعی واریکوسل 

• 1.    معاینه و مشاهده توسط پزشک ارولوژیست 
• 2.    آزمایش آنالیز اسپرم
• 3.    سونوگرافی بیضه 

درمان واریکوسل چگونه است؟

درمان واریکوسل غالبا عمل جراحی است. معمولا یک شکاف حدود سه سانتی متری در ناحیه بالای کشاله ران داده می شود و تمامی سیاهرگهای طناب بیضه قطع می شوند. بعضی از سیاهرگهای بیضه از داخل شکم عبور می کنند و جراح نمی تواند آنها را ببیند. حتی بعضی از مویرگها در داخل طناب بیضه که مستقیما در معرض دید جراح است، قابل رویت نیستند، بنابراین میزان عود بعد از عمل، نسبتا زیاد است. بسته به نوع عمل جراحی، میزان عود بعد از عمل حدود 10 درصد است. عده ای از پزشکان برای جراحی واریکوسل از میکروسکوپ استفاده می کنند .  
شما می توانید فعالیت خود را 2 روز بعد عمل شروع کنید و ظرف یک هفته ، از نظر فعالیت ، به حالت عادی برگردید.

جراحی واریکوسل ؟

 واریکوسل معمولا در افرادی  جراحی می شود که دارای مشکل باروری و اختلال اسپرم  هستند. اگر آزمایش نشان بدهد که در کمیّت (تعداد) و کیفیّت (حرکت و اشکال طبیعی) اسپرم مشکل وجود دارد، بهتر است واریکوسل را عمل جراحی کرد، که یک عمل جراحی ساده است. اگرچه اکثر پزشکان  معتقد هستند که عمل جراحی واریکوسل سبب بهبود کیفیت اسپرم و قدرت باروری مرد می شود، ولی عده ای نیز معتقد هستند که عمل جراحی واریکوسل تاثیری در بهبود قدرت باروری مرد ندارد.

درباره ی عمل جراحی واریکوسل 

ابتدا پس از مشاوره با ارولوژیست ، جهت جراحی ، تصمیم می گیرید. تصمیم گیری برای عمل بستگی به فاکتورهای گوناگونی مانند: شدت واریکوسل و سن بیمار و وضعیت باروری (تاهل و داشتن یا نداشتن فرزند) دارد. در مواردی که بیمار واریکوسل گرید دو یا سه داشته باشد و با ناباروری مراجعه نموده باشد نیاز به عمل جراحی واریکوسلکتومی دارد. اگر واریکوسل با اختلال در آزمایش منی همراه باشد باز هم نیاز به عمل جراحی واریکوسل دارد.
سپس یکسری آزمایشات روتین خون ( بیرون یا در بیمارستان )  ، موهای ناحیه عمل شب قبل یا صبح عمل تراشیده می شوند. ازساعت 12 شب قبل از عمل ، چیزی نخورید .  عمل با بیهوشی عمومی یا بیحسی از کمر(نخاعی) بسته به شرایط بیمار و صلاحدید متخصص بیهوشی انجام می گردد. مدت زمان عمل بستگی به فاکتورهای گوناگون دارد و متوسط 30 تا 40 دقیقه می باشد. بیمار همان روز یا فردا صبح مرخص میشود و به مدت حداقل 7 روز استراحت پزشکی خواهد داشت. بهتر است نزدیکی از روز هفتم به بعدانجام گردد.

عوارض عمل جراحی واریکوسل

عوارض کوتاه مدت عمل جراحی واریکوسل: درد یا عفونت زخم یا خونریزی یا خونمردگی اطراف ناحیه عمل و ... می باشد. در برخی موارد ممکن است درد خفیفی برای مدتی باقی بماند یا بی حسی اطراف ناحیه عمل یا پوست کیسه بیضه ایجاد شود.
عوارض بلند مدت عمل جراحی واریکوسل: عود واریکوسل/ هیدروسل(جمع شدن مایع اطراف بیضه) / کوچک شدن بیضه(کمتر از 1%).

پیگیری (بعد از جراحی واریکوسل)

حدود  3تا 4 ماه پس از عمل جراحی واریکوسل اولین ازمایش اسپرم انجام می شود و پس از آن با همین فاصله تا یکسال یا تا زمان بارداری همسر ازمایش انجام می گردد. میزان بارداری پس از عمل در مطالعات مختلف بین 30 تا 60% گزارش شده است. اگر زوج پس از درمان همچنان نابارور باشند توصیه به انجام روش های کمک باروری می شود.

 توصیه های بعد از عمل جراحی واریکوسل

• ۱-     از سرپا ایستادن های غیرضروری اجتناب کنید
• ۲-     از زورزدن های غیرضروری دوری کنید
• ۳-     بیضه ها را حتی الامکان سرد نگاه دارید و از جکوزی و آب گرم و حمام داغ و طولانی اجتناب نمائید.
• ۴-     مصرف سیگار را قطع کنید
• ۵-     از انجام ورزش و فعالیتهای شدید بدنی تا ۲ ماه بعد از عمل اجتناب کنید

سوالات شایع شما در مورد واریکوسل:

علت ایجاد واریکوسل بیضه چیست؟

علت ایجاد کننده واریکوسل به صورت قطعی نامشخص می باشد.

 آیا امکان درمان واریکوسل با دارو وجود دارد؟

خیر

آیا واریکوسل علامت خاصی دارد؟

خیر . اغلب بدون علامت است و اتفاقی یا پس از آزایش اسپرم غیر طبیعی ، کشف می شود. 

 آیا هر واریکوسلی نیاز به جراحی دارد ؟ 

خیر، مگر اینکه بطور مشخص  تاثیر منفی روی اسپرم گذاشته و سبب ناباروری شده باشد . 

آیا عمل جراحی واریکوسل نیاز به بستری شبانه دارد؟

خیر، اغلب با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی ضعیف انجام و بیمار ۴ ساعت بعد از عمل مرخص می شود.

آیا بین زود انزالی و واریکوسل ارتباطی وجود دارد؟

خیر، واریکوسل و انزال زودرس دو موضوع کاملاً جداگانه هستند و هیچ ارتباطی با هم ندارند.

 آیا ورزش باعث ایجاد واریکوسل می شود؟

ورزشهای سنگین و بدن سازی ممکن است با فشار روی رگهای بیضه که زمینه واریکوسل را دارند را تشدید نماید ولی عموماً ورزش باعث ایجاد واریکوسل نمی شود.

 آیا بین مقدار مایع منی و واریکوسل ارتباط وجود دارد؟

خیر، هیچ ارتباطی بین حجم مایع منی و واریکوسل نیست.

 آیا واریکوسل باعث تشکیل بچه معیوب و سقط زودرس و یا در تعیین جنسیت بچه تأثیردارد؟

خیر، هیچ ارتباطی وجود ندارد.

آیا بین شدت نعوظ و سفت شدن آلت و واریکوسل ارتباط هست؟

خیر، ارتباطی ندارد.

پس از عمل واریکوسل از کی میتوان راه رفت؟

حدود چند ساعت پس از عمل می توانید روی تخت بنشینید و پاها را از لبۀ تخت آویزان کنید و سپس با کمک همراه راه بروید. ولی بهتر است تا 48 ساعت اول بعد از عمل فعالیت محدود داشته و فقط در موارد ضروری(مثلا برای رفتن به دستشویی) از جای خود حرکت کنید.

 چه مدت پس از عمل جراحی واریکوسل می توان به حمام رفت؟

در صورتی که محل زخم ترشح نداشته باشد ، دو روز بعد از عمل می توان به حمام رفت.

 بخیه ها کی خارج می شوند؟

بسته به نظر پزشک پس از هفت الی ده روز خارج می شوند.

 پس از ترخیص چه دارویی نیاز است؟

بسته به نیاز، مسکن وآنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز می شود و در صورتی که عمل به علت ناباروری بوده است، داروهای دیگری هم لازم است.

 آیا جای برش عمل واریکوسل باقی می ماند؟

جای یک برش حدود چهار سانتیمتری در محل عمل باقی می ماند که بتدریج کم رنگ می شود. برش در محلی است که اثر آن توسط لباس زیر مخفی می شود و معلوم نیست.

پس از چه مدت بعد از عمل واریکوسل می توان به سر کار رفت؟

از یک هفته پس از عمل می توان به فعالیتهای عادی بازگشت.طی دو هفتۀ اول بعد عمل باید از انجام کارهای سنگین خودداری کرد ولی پس از آن ورزش و فعالیت سنگین موجب عود واریکوسل نمی شود و بلامانع است.

 چه مدت طول می کشد که بعد از عمل واریکوسل نتیجه عمل مشخص گردد؟

۶ ماه بعد از عمل بهترین زمان بررسی نتیجه عمل می باشد که با آزمایش جدید اسپرم مشخص می شود.

 آیا کسی که بیضه های کوچک دارد و آزمایش اسپرم آنها صفر است و واریکوسل هم دارند از عمل جراحی سود می برند؟

خیر، اگر بیضه ها کوچکتر از نرمال و نمونه برداری نشان دهد که سلولهای نطفه ساز وجود ندارد عمل فایده ای ندارد.