بارداری و زایمان طبیعی

در حال تکمیل است

رحم مادر در کل بارداری تا 36-38 هفته ، خاموش و آرام است . اما زمانش که فرا برسد، کم کم و بسیار آهسته و طبق نظم خاصی شروع به بیدار شدن و دفع جنین میکند .
بیدار شدن رحم ، یعنی شروع انقباضاتی که رفته رفته نظم پیدا میکنند و به هم نزدیک تر می شوند . شروع بیداری ممکن است 1-2 هفته تا زایمان فاصله داشته باشد...تا در این زمان مادر خودش را آماده زایمان کند و وسایل زایمان را مهیا کند  . ضمن اینکه جنین هم کم کم از حالت خلسه خارج شده و آگاه به خروج خود می شود .
زمان شروع بیدار شدن رحم را نمی توان بصورت دقیق تعیین کرد . یعنی مرزی بین بارداری و زایمان وجود ندارد. اما روند کلی بارداری و زایمان  از نظر بالینی 3 دوره دارد :

1.دوره اول >> مرحله خاموشی رحم

 95 درصد از زمان بارداری ، در این مرحله طی می شود . رحم خاموش است و فقط محصولات بارداری را پرورش میدهد. اگرچه حتی در این مرحله ممکن است انقباضات بسیار خفیف و پراکنده ای به نام "براکستون هیکس" را به طور طبیعی داشته باشیم. این انقباضات بسیار خفیف هستند و باعث باز شدن دهانه رحم و بیدار شدن رحم نمی شوند . هیچ نظمی هم ندارند .
در این مرحله ، در واقع دهانه رحم و اعضای لگنی نیز تغییراتی خواهند داشت .دهانه رحم کمی نرم می شود . پرخون می شود . حتی دیواره های واژن بسیار پرخون می شوند . به همین دلیل اکثر خانمهای باردار پس از نزدیکی یا مصرف کرمهای واژینال دجار لکه بینی می شوند.

2.دوره  دوم >> آمادگی برای شروع زایمان

این مرحله ، شامل حدودا 6 هفته آخر بارداری است.
تغییرات مادر در این دوره:

•    سبک شدن (lightening):
معمولا در خانمهای شکم اول ، در هفته های آخر بارداری سر جنین وارد لگن می شود .(سبک شدن شکم ). مادر احساس میکند سر دلش خالی شده است . برخی مادرها حس میکنند که سر جنین داخل لگن شان آمده است . بسیاری از مادران تکرر ادرار خواهند داشت . علتش ، فشار سر جنین روی مثانه است . مادر در این روزها ممکن است شبی 4-5 بار برای دفع ادرار بیدار شود . بله ! به این ترتیب مادر آماده ی شب بیداریهای پس از زایمان می شود . آماده ی ورود مهمان کوچک که باید در شب بارها تغذیه شود!

در شکل زیر ، سبک شدن را نشان داده ام . در شکل سمت راست ، سر وارد لگن شده است .

•    رسیدگی دهانه رحم (ripening)
دهانه رحم (سرویکس) از حالت نرم ، به حالت "کاملا رسیده" تبدیل می شود و پر از الاستین و کلاژن می شود و آمادگی این را پیدا می کند که طی زایمان به اندازه سر جنین کش بیاید .

•    ماه درد(براکستون هیکس): انقباضات پراکنده و غیر منظمی که گاهی باعث دردهای کاذب لیبر می شوند و مادر بارها به بیمارستان مراجعه می کند و این انقباضات به مواد مسکن تجویز شده در بیمارستان جواب میدهند(برعکس انقباضات زایمان که با هیچ دارویی از بین نمی روند).

3. دوره  سوم >> زایمان طبیعی

حالا خود روند زایمان طبیعی هم 2 فاز دارد:

الف )) فاز نهفته(latent phase)
 از زمان شروع بیدار شدن رحم و انقباضات منظم (که هیچ کس دقیق نمی داند چه زمانی است-معمولا از هفته 37-38 به بعد ) شروع می شود و پایان ش ، زمانی است که دهانه رحم 3-4 سانت باز شده باشد .
این مرحله ، در واقع مرحله ای است که دهانه رحم خودش را آماده زایمان میکند . بافت دهانه ی رحم حداکثر حالت کشسانی اش را دارد . بسیار نرم و کوتاه  می شود .ضمن اینکه در برخی خانمها ، دهانه رحم در مرحله نهفته ممکنه به اندازه 1-2 انگشت باز شود . اما خب ، پیشرفت سریع ندارد. این فقط یک آمادگی و ایجاد زمینه برای زایمان است . یک مادر باردار کاملا طبیعی ، نیازی به بستری شدن در این فاز ندارد . چون فاز نهفته در زنان شکم اول حتی ممکن است 20 ساعت هم طول بکشد !
بسیاری از مادران ، فقط بدلیل وجود انقباض (که مشخصه طبیعی این فاز است) و در حالی که دهانه رحم شان فقط 1-2 انگشت باز شده است بستری می شوند و چند ساعت بعد بدلیل عدم پیشرفت زایمان ، سزارین می شوند! در صورتیکه عدم پیشرفت ، در فاز نهفته معنی ندارد . مگر اینکه در خانمهای شکم اول ، بیش از 20 ساعت و شکم دوم به بعد بیش از 14 ساعت بگذرد و مادر وارد فاز فعال نشود . مرحله نهفته، در یک مادر بدون عارضه ،  باید در منزل طی شود. انقباض و درد در این مرحله وجود دارد ، اما کمتر از 3 درد (انقباض) در10 دقیقه است . مثلا هر 15 دقیقه 2 تا انقباض.
با معاینه مادر در مرحله نهفته  ، میتوانیم به مسایل زیر پی ببریم :
دهانه رحم چقدر نرم ( و احتمالا باز ) شده ؟
ضخامت دهانه رحم چقدر است ؟ (هر چه نازکتر بهتر)
سر جنین وارد لگن شده ؟ یا هنوز داخل حفره شکمی مادر قرار دارد؟
اگرچه پیشگویی زایمان طبیعی بسیار سخت و گاهی واقعا امکان ناپذیر است ، اما با این معاینه، یک سری اطلاعات را کسب میکنیم که طبق این اطلاعات تا حدودی می توانیم حدس بزنیم چه کسی بدن آماده تر و شرایط خوبی برای زایمان دارد  .

ب)) فاز  فعال (Active phase)
 این مرحله از زمانی شروع می شود که دهانه رحم 3-4 سانت در معاینه باز شده و تا زمان خروج جنین ادامه دارد . اصل زایمان ، همین فاز است . چیزی که در جامعه به آن "زایمان طبیعی" می گویند ، این مرحله است !
همه ی این حرفها را زدم که بدانید کجای کار هستیم و از الان به بعد توضیحاتم فقط درباره "فاز فعال لیبر" یا همون "زایمان طبیعی" خودمان هستش .

________________________________________________________________

اول یکسری اصطلاح رو براتون توضیح بدم ، تا در مقاله ی بعدی برویم سراغ مراحل زایمان:

افاسمان دهانه  رحم (Cervical effacement)

افاسمان به نرمی و کوتاه شدگی دهانه رحم می گویند . دهانه رحم کم کم کوتاه و از حالت استوانه به حالت قیفی تغییر شکل میدهد . افاسمان به درصد بیان می شود . مثلا اگر خانم بارداری ، طول دهانه رحمش به نصف رسیده باشد ، (حتی با سوراخ دهانه رحم بسته)، افاسمانش 50 % بیان می شود .
افاسمان از مرحله نهفته شروع می شود . هر چه بیشتر باشد ، بهتر است.

دیلاتاسیون دهانه رحم (Cervical Dilatation)

مقدار باز شد سوراخ سرویکس (دهانه رحم) را دیلاتاسیون می نامند . در فاز نهفته ممکن است دهانه رحم تا 3-4 سانت دیلاته شود . مادری با شرایط طبیعی ، می تواند تا این مدت در منزل و کنار خانواده اش باشد . دیلاتاسیون های پایین مثل یک و دو سانتیمتر را به صورت "یک انگشت و دو انگشت" بیان میکنند . یک مادر بارداربا شرایط طبیعی می تواند حداقل 14 ساعت در دیلاتاسیون 2-3 باقی بماند.
(باز تاکید میکنم، هیچ نکته غیر طبیعی مثل کیسه آب پاره و ...نباید داشته باشد)

آمنیوتومی (پاره کردن پرده های جنینی توسط  ماما یا  پزشک)

پارگی عمدی یا مصنوعی پرده ها ، به ما اطلاعاتی راجع به حجم و رنگ مایع آمنیون و وجود مکونیوم (مدفوع نوزاد) می‌دهد و باعث افزایش انقباضات رحمی و کمک به خروج جنین می‌شود.با این حال ، در شرایط طبیعی (مخصوصا در سن بارداری زیر 40 هفته)، بهتر است تا دیلاتاسیون 6-7 سانتیمتر به تعویق انداخته شود .اگر کیسه آب در یک مادر زیر 40 هفته ، در دیلاتاسیون 2-3 سانتیمتر زده شود، زمان آمنیوتومی زود بوده و ممکن است مادر هنوز در مرحله نهفته قرار داشته باشد . و چه اتفاقی می افتد ؟ بله ! مادر بدلیل عدم پیشرفت سزارین می شود .

اینداکشن ( Induction)

شروع کردن دردهای زایمان بصورت مصنوعی با داروی اکسی توسین . معمولا در خانمهایی که موقع زایمانشان رسیده ، اما رحم هنوز در حالت خاموش به سر می برد . یا کیسه آب زودتر از بیدار شدن رحم پاره شده است و ما باید بطور مصنوعی رحم رو بیدار کنیم.