از کم خونی چه می دانید؟ کم خونی در کودک را چطور می توانیم تشخیص بدهیم؟ چه نشانه ها و علائمی هستند که از روی آن ها میتوان کم خونی کودک را تشخیص داد؟ اگر شما هم در خانه کودکی دارید که سلامتی اش برایتان مهم است، پیشنهاد می کنیم که خواندن این مقاله را از دست ندهید.
کم خونی چیست؟
بیماری کم خونی در کودک باعث می شود که چهره او خسته و رنگ پریده به نظر برسد.کم خونی بیماری تقریبا شایعی است. کم خونی انواع مختلفی دارد:
تالاسمی
در این نوع از کم خونی گلبولهای قرمز خون سریعتر از آنچه ایجاد شوند تخریب می‌شوند. در واقع به خاطر شکل غیرطبیعی هموگلوبین است که که نمی‌تواند اکسیژن کافی را حمل کند.
کمبود G6PD
در این نوع از کم خونی عدم وجود آنزیم گلوکز ۶ فسفاتاز دیهیدروژناز که گلبولهای قرمز را از سم‌ها و عفونت‌ها محافظت می‌کند، باعث ایجاد مشکل میشود. در اثر عدم وجود این آنزیم گلبولهای قرمز به راحتی از بین می‌روند.
سلول داسی شکل
این نوع از کم خونی زمانی ایجاد میشود که گلبولهای قرمز خون شکل یک هلال فشرده چسبنده، شکننده میشود که باعث کاهش جریان خون و مسدود شدن شریان‌ها میشود. به این معنی که اعضای بدن اکسیژنی که نیاز دارند را دریافت نمی‌کنند.
کم خونی همولیتیک خود ایمنی (Autoimmune Haemolytic Anaemia)
این وضعیت زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شما گلبولهای قرمز خود را به عنوان تهدید شناسایی می‌کند و آن‌ها را از بین ببرد.
کم خونی آپلاستیک
این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بنیادی مغز استخوان که برای تولید گلبولهای قرمز خون ضروری هستند، به علت عفونت، سموم، داروهای خاص یا سرطان آسیب دیده باشند.
یکی از دلایل غیر شایع کم خونی مربوط به ویژگی های ژنتیکی ارثی است ولی (کم خونی سه علت اصلی دارد:
-کمبود گلبول قرمز ناشی از خونریزی
-ناتوانی بدن در تولید گلبول قرمز کافی
-مشکل پزشکی در بدن که باعث از بین رفتن گلبول های قرمز میشود.
بسیاری از کودکان که دچار کم خونی هستند نشانه ای از خود بروز نمی دهند به همین علت؛ لازم است که کودکان به صورت روتین آزمایش خون بدهند. بعضی از علائم کم خونی عبارتند از: ضعف عمومی، سرگیجه، خشکی دهان، پوست رنگ پریده، کج‌خلقی و زودرنجی، رنگ پوست زرد، تنفس سریع وضربان قلب بالا. کم خونی در کودک با توجه به اندازه گلبولهای قرمز طبقه‌بندی میشود
کم خونی میکروسیتیک : یعنی گلبولهای قرمز کوچکتر از اندازه طبیعی هستند . علت اصلی این کم خونی فقر آهن است.
کم خونی نوروسیتیک: اندازه گلبولهای قرمز نرمال است و برای دریافتن علت کم خونی باید آزمایش های دیگری انجام شود.
کم خونی ماکروسیتیک: در این مورد گلبولهای قرمز بزرگتر از حد معمول هستند. البته این نوع کم خونی بسیار نادر است و علت آن معمولاً فقر ویتامین ب ۱۲ می باشد منبع: https://safirearamesh.com/).
از عوارض احتمالی کم خونی در کودک می توان به این موارد اشاره کرد:
-کاهش رشدفیزیکی و شناختی کودک و کاهش عملکرد مغز
– مسمومیت با سرب ( بویژه در شهرهای بزرگ که برخی روزهای سال دارای آلودگی هوا ناشی از سرب هستند).
-ایجاد مشکلاتی در یادگیری و کاهش تمرکز و مشکلاتی در قدرت حافظه
-ضعف سیستم ایمنی بدن و کاهش توان مقابله با برخی بیماری ها
روش های مختلفی برای تشخیص کم خونی کودک وجود دارد از جمله:
-با انجام آزمایش خون ساده
1.تست هموگلوبین و هماتوکریت: معمولا متخصصان تست غربالگری کم خونی را برای همه نوزادان تا قبل از 12 ماهگی توصیه می کنند. در صورتی که طی آزمایشات سطح هموگلوبین کم باشد، تست های پیشرفته تر انجام می شوند.
2.شمارش کامل خون: شمارش کامل خون شامل گلبول های قرمز و سفید، وضعیت سلول های لخته کننده خون (پلاکت ها) و بعضی گلبول های قرمز جوان (رتیکولوسیت ها) مورد بررسی قرار می گیرند
(اگر تعداد گلبولهای قرمز خون از سطح معینی کمتر باشد، پزشک ممکن است از شما بخواهد که معاینات تشخیصی خاصی را انجام دهید:
3.الکتروفورز هموگلوبین (Haemoglobin Electrophoresis)
این آزمایش می تواند شکل‌های غیر طبیعی هموگلوبین را شناسایی کند که در تشخیص کم خونی های ارثی و ژنتیکی مانند تالاسمی و کم خونی داسی شکل به کار می‌رود.
4.نمونه برداری مغز استخوان
این روش تشخیصی می‌تواند مشکلاتی که در اثر تولید گلبول قرمز به وسیله سلول های بنیادی مغز استخوان به وجود می‌آید را شناسایی کند. در این آزمایش مغز استخوان از بدن خارج شده و برای هر گونه نقص در سلول‌های بنیادی آزمایش میشود منبع: https://koodaket.com/).
از همان ابتدای نوزادی پیگیر جدی فرایند رشد نوزاد و کودک باشید. برای درمان کم خونی کودک ابتدا باید فهمید که علت کم خونی او چیست؟ بر این اساس برخی کودکان با تغییر برنامه غذایی و قرار دادن مواد غذایی مثل سبزیجات حاوی آهن و انواع پروتئین ها، درمان می شوند. در مواردی هم برخی کودکان نیاز به درمان دارویی بلند مدت و یا تزریق خون دارند.
برای درمان کم خونی ناشی از فقرآهن از مکمل های آهن شربت یا قرص استفاده می شود، اگر کودک زیر یکسال دارای کم خونی فقر آهن است، مصرف شیر روزانه محدود به کمتر از 2 لیوان شود چون مصرف بیشتر از این مقدار شیر سبب سیر شدن کودک و مانع از جذب منابع غذایی دارای آهن موجود در سایر غذاها، از بدن کودک می شود. همچنین از روش پیوند سلول بنیادی استفاده می شود به این نحو که از طرف یک فرد اهدا کننده سالم، سلول های بنیادینش وارد سیستم گردش خون کودک می شود و به مغز استخوان او می رسد تا در آنجا گلبول های قرمز سالم تولید شوند.